________________
૪૦
સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ આ સમાસનાં પદો કોઈ ને કોઈ વિભક્તિના સંબંધથી જોડાયેલાં છે. આ રીતે વિભક્તિના સંબંધથી જોડાયેલા સમાસને તંત્પષ સમાસ કહે છે. આ સમાસના છ પ્રકાર છે. ' | (ક) દ્વિતીયા તપુરુષ : અહીં બંને પદો દ્વિતીયાના પ્રત્યય
નેથી જોડાયેલાં હોય છે. દા.ત. રાજાશ્રિત : રાજાને આશ્રિત અશ્વારૂઢ : અશ્વને આરૂઢ
દેવાધીન : દેવને આધીન (ખ) તૃતીયા તપુરુષ : અહીં બંને પદો તૃતીયાના પ્રત્યયો
‘થી’, ‘થકી', ‘વડે થી જોડાયેલાં હોય છે. દા.ત. મુખપાઠ : મુખથી પાઠ હતભયો : હેતથી ભર્યા
કરુણાર્ક : કરુણાથી આર્ટ (ગ) ચતુર્થી તસ્કુરુષઃ અહીં બંને પદો ચતુર્થીના પ્રત્યયો ને,
“માટે થી જોડાયેલાં હોય છે. દા.ત. યજ્ઞવેદી : યજ્ઞ માટે વેદી કુમારશાળા: કુમાર માટે શાળા વાટખચ : વાટ માટે ખર્ચ પંચમી તપુરુષ : અહીં બંને પદો પંચમીના પ્રત્યયો થી’, ‘થકીથી જોડાયેલાં હોય છે. દા.ત. સ્થાનભ્રષ્ટ : સ્થાનથી ભ્રષ્ટ ભયભીત : ભયથી ભીત
પ્રાણપ્યારુ : પ્રાણથી પ્યારું (૬) ષષ્ઠી તપુરુષ : અહીં બંને પદો ષષ્ઠીના પ્રત્યયો નો', “ની’, ‘નું, ‘નાથી જોડાયેલાં હોય છે. દા.ત.
દેવાલય : દેવનું આલય નગરપતિ : નગરનો પ્રતિ
યોગાભ્યાસ : યોગનો અભ્યાસ (ચ) સપ્તમી તપુરુષ : અહીં બંને પદો સપ્તમીના પ્રત્યયો
