________________
સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ
૩૯ યથાપૂર્વ : પહેલાં મુજબ
યથાયોગ્ય : યોગ્ય હોય તેમ (૩) દ્વન્દ સમાસ :
નીચેના સમાસો જુઓ : ભાઈબહેન : ભાઈ અને બહેન માતાપિતા : માતા અને પિતા હારજીત : હાર અને જીત બેએક : બે કે એક
અહીં સમાસોનાં પદો ‘અને, “અથવા', કેથી જોડાયાં છે. જો સમાસોનાં પદો અને”, “અથવા. “કેથી જોડાયાં હોય તો તે સમાસને વંદ્વ સમાસ કહે છે. લંદ એટલે જોડકું. પતિપત્ની, નરનારી, રાતદિવસ, રાયક, રાધાકૃષ્ણ, શાળાકૉલેજ વગેરે તેનાં ઉદાહરણો છે. (૪) કર્મધારય સમાસ :
જે સમાસનાં બે પદો વચ્ચે વિશેષણ અને વિશેષ્યનો સંબંધ હોય તે સમાસને કર્મધારય કહે છે. દા.ત.
મહાદેવ : મહાન દેવ નીલામ્બર : નીલ અંબર સજ્જન : સારો માણસ મહર્ષિ : મહાઋષિ ઉષ્ણોદક : ઉષ્ણ ઉદક(પાણી)
નરાધમ : નર અધમ વગેરે (પ) તત્પરુષ સમાસ :
નીચેના સમાસો જુઓ : કળાધર : કળાને ધારણ કરનાર - બીજી વિભક્તિ વિધિનિર્મિત : વિધિથી નિર્મિત - ત્રીજી વિભક્તિ કમરપટ્ટો : કમર માટે પટ્ટો - ચોથી વિભક્તિ રોગમુક્ત : રોગથી મુક્ત - પાંચમી વિભક્તિ ઘરધણી : ઘરનો ધણી - છઠ્ઠી વિભક્તિ કાર્યકુશળ : કાર્યમાં કુશળ - સાતમી વિભક્તિ
