________________
સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ સંયોજક : અને
(૨) ‘ભાભાને ત્રણચાર દીકરા હતા, પણ વૃક્ષોને પાણી ભાભા પોતે
જ પાતા.’
આ સંયુક્ત વાક્યનું વિશ્લેષણ નીચે મુજબ થશેઃ (અ) ભાભાને ત્રણચાર દીકરા હતા. (આ) વૃક્ષોને પાણી ભાભા પોતે જ પાતા. આ બંને સંયુક્તપણે જોડાયેલાં મુખ્ય વાક્યો છે. સંયોજક : પણ
૨૦૯
(૩) ‘હું નવરાવતી હતી ત્યારે મને શરીર જરા ઊભું લાગ્યું હતું. આ સંકુલ વાક્યનું વિશ્લેષણ નીચે મુજબ થશે : (અ) મને શરીર જરા ઊભું લાગ્યું હતું. (મુખ્ય વાક્ય) (આ) હું નવરાવતી હતી. (ગૌણ વાક્ય)
(૪)
અહીં ‘હું નવરાવતી હતી’ એ વાક્ય ‘મને શરીર જરા ઊભું લાગ્યું હતું'નો સમય બતાવનારું વર્ધક વાક્ય છે. સંયોજક : ‘(જ્યારે)-ત્યારે...
અમારા નાવિક છનાલાલને (અમે) પૂછ્યું કે અહીં પાણી કેટલું ઊંડું છે.
આ સંકુલ વાક્યનું વિશ્લેષણ નીચે મુજબ થશે : (અ) અમારા નાવિક છાલાલને (અમે) પૂછ્યું. (મુખ્ય વાક્ય) (આ) અહીં પાણી કેટલું ઊંડું છે. - (ગૌણ વાક્ય)
‘અહીં પાણી કેટલું ઊંડું છે’ એ મુખ્ય વાક્યના ‘પૂછ્યું’ ક્રિયાપદનું કર્મ હોવાથી આ વાક્ય કર્મ-વાક્ય છે. સંયોજક : ‘કે’
(૫) બપોરે બા જરા સૂઈ ગઈ ત્યારે તું આવીને કહી ગઈ ને કે બાપુએ આપણા રામાના સુંદરને મારીને પૂરી દીધો છે.' આ સંકુલ વાક્યનું વિશ્લેષણ નીચે મુજબ થશે :
(અ) તું આવીને મને કહી ગઈ. (મુખ્ય વાક્ય) (આ) બાપુએ આપણા રામાના સુંદરને મારીને પૂરી દીધો છે. (ગૌણ વાક્ય)
(ઈ) બપોરે બા જરા સૂઈ ગઈ. (ગૌણ વાક્ય)
