________________
૧૮૦
સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ કહેવતોઃ
કહેવત લોકજીવનના ડહાપણ અને અનુભવનો અર્ક છે. ભાષાનો ઉપયોગ કરતાં કરતાં સ્વાભાવિક રીતે જ દરેક દેશ અને કાળના લોકો જમાને જમાને કહેવતો જોડીને કામ ચલાવતા હોય છે.કહેવતો અને રૂઢિપ્રયોગોથી ભાષા સમૃદ્ધ અને શક્તિશાળી બને છે. લોકજીવન અને સાહિત્યનો સંપર્ક જેને હોય છે તે સ્વાભાવિક રીતે જ સંખ્યાબંધ કહેવતો જાણી શકે છે અને તેનો યોગ્ય ઉપયોગ પણ કરી શકે છે. સમાનાર્થી કહેવતો : (૧) કાંકરે કાંકરે પાળ બંધાય.
ટીપે ટીપે સરોવર ભરાય. નાને કોળિયે ઝાઝું જમાય. દાઝયા ઉપર ડામ. પડ્યા ઉપર પાટુ.
જશ ઉપર જૂતિયાં. (૩) કરે ચાકરી તે પામે ભાખરી.
કરે સેવા તેને મળે મેવા. ફરે તે ચરે ને બાંધ્યું ભૂખે મરે. છાશ લેવા જવી ને દોણી સંતાડવી? હસવું ને લોટ ફાકવો એ બે બને ? નાચવા જવું ને ઘૂંઘટો તાણવો ?
ભીખ માગવી ને ભરમ રાખવો ? વિરુદ્ધાર્થી કહેવતો: (૧) પારકી આશ સદા નિરાશ. વાડ વગર વેલો ન ચડે. (૨) ઝાઝા હાથ રળિયામણા. એકડે એક ને બગડે છે. (૩) મોટા એટલા ખોટા. ઘરડાં ગાડાં વાળે.
બોલે તેના બોર વેચાય. ન બોલ્યામાં નવ ગુણ. (૫) જર ચાહ્ય સો કર. જર, જમીન ને જોરુ,
ત્રણ કજિયાના છોરુ. (૬) અક્કર્મીનો પડિયો કાણો. ભાગ્યશાળીને ભૂત રળે.
(૪)
