________________
૧૪૨
સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ ચોમાસે વલ્લિઓથી પરિમલ પ્રસરે નેત્રને તૃપ્તિ થાય. ૨. ઓચિંતો આભ ફાડ-લસલસ વીજળી જીભ ઝુલન્ત ડાચું,
કંપી ઊઠી ભયેથી રમણી રજની-અંધાર એ ઘોર વચ્ચે. (૨૦) અનુષ્ટ્રપ : આઠ આઠ અંક્ષરનો ચાર ચરણ. દરેક ચરણમાં
પાંચમો અક્ષર લઘુ અને છઠ્ઠો અક્ષર ગુરુ હોય છે. પહેલા અને ત્રીજા ચરણમાં સાતમો અક્ષર ગુરુ હોય છે અને બીજા અને ચોથા ચરણમાં સાતમો અક્ષર
લઘુ હોય છે. ઉદાહરણ : ૧.છાયા તો મકના જેવી, ભાવ તો નદના સમ,
દેવોના ધામના જેવું, હૈયું જાણે હિમાલય. ૨. તંબૂરે તાર તૂટ્યા છે, તૂટ્યો તંબૂર આજ છે,
મૃત્યુનાં તીવ્ર સૂત્રોથી ઘેરાતી આજ સાંજ છે. (૨૧) મનહર : વર્ણસંખ્યા : ૩૧. યતિ : આઠમા, સોળમા અને
. ચોવીસમા અક્ષએ. દરેક ચરણને અંતે ગુરુ વર્ણ
આવવો જોઈએ. ઉદાહરણ : ૧. ઊંટ કહે આ સભામાં વાંકા અંગવાળાં ભંડાં.
ભૂતળમાં પક્ષીઓ ને પશુઓ અપાર છે. ૨. આંધળી દળે ને આટો ચાર શ્વાન ચાટી જાય,
એ તે આટો ક્યારે એને આવશે આહારમાં ? (૨૨) ગુલબંકી : આમાં એક લઘુ અને એક ગુરુ વર્ણ હોય છે.
ઉદાહરણ : સ્વતંત્ર પ્રકૃતિ તમામ, એક માનવી ગુલામ ? (૨૩) વૈતાલીય (વિયોગિની): ૧લા અને ૩જા ચરણમાં સ, સ, જ.
ગા : ૧૦ અક્ષરો. ઉદાહરણ : પ્રિયા ! ચંદ્ર લલાટ કાં ધરે ?
તવ જાતે મુખ પૂર્ણ ચંદ્ર છે !' અળતો ચરણે જ બાપડો શરમાતો ચરણોની લાલીથી.
