________________
૧૪૦
સરળ ગુજરાતી વ્યાકરણ વર્ણસંખ્યા : ૧૨. બંધારણ : જ, ત, જ, ૨.
(૬) વંશસ્થ :
ઉદાહરણ : હું માનવી માનવ થાઉં તો ઘણું. (૭) ઇન્દ્રવંશા : વર્ણસંખ્યા : ૧૨, બંધારણ : ત, ત, જ, ૨. ઉદાહરણ : લજ્જાનમેલું નિજ મંદ પોપચું, (૮) મિશ્રોપજાતિ : ઉપજાતિ, વંશસ્થ અને ઇન્દ્રવંશાનું મિશ્રણ. ઉદાહરણ : નિર્દોષ ને નિર્મળ આંખ તારી (ઇન્દ્રવજા) હતી હજી યૌવનની અજાણી, (ઉપેન્દ્રવજા) કીધો,હજી સાસરવાસ કાલ તેં, (વંશસ્થ) શૃંગાર તેં પૂર્ણ ચિતામહીં કર્યો. (ઇન્દ્રવંશા) (૯) ધ્રુતવિલંબિત : વર્ણસંખ્યા ઃ ૧૨. બંધારણ : ન, ભ, ભ, ૨. ઉદાહરણ : જીવનમાં ઝબકાર કરે જજે, હૃદયમાં બલ હે વિભુ ! પૂરજે. વર્ણસંખ્યા ઃ ૧૨. બંધારણ : સ, સ, સ, સ. ઉદાહરણ : મુજ દેહ વિષે, વળી આત્મ વિષે, જડચેતનમાં પ્રભુ વાસ વસે.
(૧૦) ત્રોટક :
(૧૧) ભુજંગી : વર્ણસંખ્યા ઃ ૧૨. બંધારણ : ય, ય, ય, ય. ઉદાહરણ: ભલો દૂરથી દેખતા દિલ ભાવ્યો, ચડી જેમ આકાશમાં મેઘ આવ્યો.
(૧૨) વસંતતિલકા : વર્ણસંખ્યા : ૧૪. બંધારણ : ત, ભ, જ, જ, ગા, ગા. ઉદાહરણ : ૧. છે માનવજીવનની ઘટમાળ એવી, દુઃખપ્રધાન, સુખ અલ્પ થકી ભરેલી.
૨. હા, હા, ગગા, વહુ બિચારી ખરું કહે છે. (૧૩) માલિની : વર્ણસંખ્યા : ૧૫. બંધારણ : ન, ન, મ, ય, ય. યતિ : આઠમા અક્ષરે.
ઉદાહરણ : સરલ હૃદય ઇચ્છે પાપીને પ્રેમ પાવા.
(૧૪) મંદાક્રાન્તાઃ વર્ણસંખ્યા : ૧૭, બંધારણ : મ, ભ, ન, ત, ત, ગા, ગા. યતિ : ચોથા અને દસમા અક્ષરે,
ઉદાહરણ : ૧. હા ! પસ્તાવો વિપુલ ઝરણું સ્વર્ગથી ઊતર્યું છે, પાપી તેમાં ડૂબકી દઈને પુણ્યશાળી બને છે.
