________________
ન્યાય ભૂમિકા એના દાખલા - | (i) એકલું “પટ” (કારક પદ) બેલવાથી બધા જ થાય, કે એકલું “મન” (ક્રિયાપદ) બોલવાથી પૂરે બેધ ન થાય. “પદમ્ સર’ બોલાય તે જ બંધ થાય.
(ii) બનીછો ઘરમાંથી એકલું વિશેષણ પદ કે એકલું વિશેષ્યપદ બોલવાથી શાબ્દબેાધ ન થાય. એ બંને વિશેષણવિશેષ્યવાચકપદ છે, પરસ્પર આકાંક્ષાવાળા (સાકાંક્ષ) છે, બંને બેલાય તો જ શાઇબધ થાય.
અહીં ધ્યાન રાખવાનું છે કે પદ એ વિશેષ્ય કે વિશેષણ નથી હોતું. વિશેષ્ય કે વિશેષણ તે પદાર્થ હોય છે. તે વિશેષપદ એટલે ? તેને વિશેષ્ય–વાચક પદ, અને વિશેષણપદ એટલે વિશેષણ–વાચક પદ. | (ii) ખાલી “ત્ર સમાવા બલવાથી પૂર બાધ ન થાય, પરંતુ પ્રતિયેગી પદ (યાને પ્રતિયેગીવાચક પદ) સાથે બેલાય, તે બંધ થાય. દા. ત. “ત્ર કમાવઃ નહિ પણ ભત્ર પદમાવત એમ બે મિન્ન નહિ, પણ “ધર મિન્ના બેલવું જ પડે. | (iv) એકલું “મુar” બેલવાથી ન ચાલે, સુખ એ પ્રયેાજન છે, પણ શાનું એ આકાંક્ષા ઊભી રહે છે. તેથી ત્યાં “ધર્માચરળ’ એવું કાંઈક વિધેય પદ લાવવું પડે. દા. ત. સુવાય ધર્મારણમ. સુખ માટે ધર્માચરણ છે.
