________________
૨. . આવો સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા પરિમીતકાળમાં સંસાર સાગરને ઓળંગી જાય છે. ઉત્કૃષ્ટથી
અર્ધ પુદ્ગલપરાવર્ત જેટલો કાળ તે સંસારભ્રમણ કરે છે જે અનાદિ સંસારની અપેક્ષાએ અલ્પકાળ કહેવાય. જધન્યથી તો તે અંતર્મુહૂર્તમાં જ મોક્ષને પામી જાય છે.
પુષ્પમાન પ્રજર માં લખ્યું છે કેअंतोमुहुत्तमित्तंपि फासिअं हुज्ज जेहिं सम्मत्तं । तेसिं अवड्डपोग्गल परियट्टो चेव संसारो ॥१०४॥
સારાર્થ : એક અંતર્મુહૂર્ત માટે પણ જેણે સમ્યકત્વની સ્પર્શના કરી છે તેનો સંસાર અર્ધ પુદ્ગલપરાવર્ત જેટલો પરિમિત થઈ જાય છે.
અહીં વિશિષ્ટતા એ છે કે સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થયા પછી પણ જેને ક્ષાયિક સમ્યકત્વનું પ્રગટીકરણ થઈ જાય છે તે ત્રણ-ચારથી વધુ ભવો કરતો નથી. પસંદ ગ્રંથમાં લખ્યું છે કે
तइय चउत्थे तम्भिव भवंमि सिझंति दंसणे खीणे । जं देव निरय संखाउ चरमदेहेसु ते हंति ॥९॥
સારાર્થ : ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ તે જ ભવમાં, ત્રીજા ભવમાં કે પછી ચોથા ભવમાં મોક્ષમાં જાય છે. તે જ ભવમાં મોક્ષમાં જનારો ચરમ શરીરી હોય છે અને ત્રણ કે ચાર ભવ કરનારો દેવગતિ અને નરકગતિના અસંખ્ય વર્ષોના એક અથવા બે ભવો કરે છે અને સંખ્યાત વર્ષના આયુષ્યવાળા મનુષ્યગતિના એક અથવા બે ભવો કરે છે.
વિષયનિર્દેશા : - सम्यक्त्ववतां सुलभबोधित्वेन भवान्ताऽवधिसद्गतिसौलभ्यं स्यादिति कथयन्नाह
ભાવાર્થ : સમ્યકત્વધર આત્માને ભવાંતરમાં પણ બોધિની સુલભતા હોવાથી મોક્ષ સુધી સદ્ગતિની સુલભતા રહે છે એવું પ્રતિપાદન કરતાં કહે છે કેજ મૂનામું :
सम्मत्तम्मि उ लद्धे ठविआई नरय-तिरिय-दाराई । दिव्वाणि माणुसाणि य मुक्खसुहाई सहीणाइं ॥६०॥
• सम्यक्त्वरहस्यप्रकरणम्, गाथा-६०
१६९
