Page Text
________________
૭. સમ્યક્ત્વ એ શીત્ત છે :
વિષય પ્રવૃત્તિનો અભાવ એ દ્રવ્યશીયળ છે. વિષય પ્રવૃત્તિમાં વૈરાગ્ય એ ભાવશીયળ છે. વૈરાગ્યની વ્યાખ્યા જ એ છે ઃ વિષયસુખમાં નિર્લેપવૃત્તિ પ્રગટાવે તે વૈરાગ્ય. સમ્યક્ત્વ અને વૈરાગ્ય પરસ્પર જોડાયેલાં છે. જ્યાં સમ્યક્ત્વ છે ત્યાં વૈરાગ્ય છે અને જ્યાં સમ્યક્ત્વ નથી ત્યાં વૈરાગ્ય પણ નથી. આ દૃષ્ટિથી જુઓ તો સમ્યક્ત્વ જ્યાં છે ત્યાં વૈરાગ્ય છે જ. વૈરાગ્ય છે એટલે ભાવશીયળ પણ છે જ. આમ, સમ્યક્ત્વને શીન પણ કહેવાય.
૮. સમ્યક્ત્વ એ ભાવના છે :
સમ્યક્ત્વ તો સ્વયં શુભભાવના સ્વરૂપ છે. એવી શક્તિશાળી શુભભાવના જે પ્રગટે એટલે કૃષ્ણ લેશ્યાને ઉખડી જવું પડે, નીલલેશ્યાને દૂર થઇ જવું પડે અને કાપોત લેશ્યાનો પણ ઉચ્છેદ થઇ જાય સમ્યક્ત્વની ઉપસ્થિતિ છે ત્યાં સુધી ઉપરોક્ત ત્રણ અશુભ લેશ્યાઓ ઉત્પન્ન થઇ શકતી નથી. છ પૈકીની ઉપરોક્ત ત્રણ લેશ્યાનો વિચ્છેદ કરનારું સમ્યક્ત્વ છે માટે તે સ્વયં શુભ ભાવ છે.
એટલું અહીં નોંધવું જોઇએ કે લેશ્યાની શુદ્ધિ હંમેશા ભાવનાના માધ્યમે થાય છે. ભાવના વિહોણી ક્રિયાના માધ્યમે તે શક્ય બને તેમ નથી.
: ૯. સમ્યકત્વ વૈવતત્ત્વ સમાન છે :
નવપદમાં સભ્યત્વ એ છઠ્ઠું પદ છે. પદની અપેક્ષાએ નવપદના નવે નવ પદો એકસરખા આરાધ્ય છે. આ સિદ્ધાંત અનુસાર જેવું વીતરાગ પદ આરાધ્ય છે; પદની અપેક્ષાએ સમ્યક્ત્વ પણ તેવું આરાધ્ય છે માટે તે દેવતત્ત્વ તુલ્ય છે.
૧૦. સમ્યક્ત્વ પરમગુરુ સમાન છે :
સદ્ગુરુ તો સમ્યજ્ઞાનની ઉત્પત્તિનું બળવાન નિમિત્ત છે તેથી જ ગુરુની આશાતનાનો સમગ્રતયા ત્યાગ કરવો જોઇએ. સમ્યગ્દર્શન પણ સાક્ષાત્ સદ્ગુરુ છે એમ સમજવું જોઇએ. કેમ કે ગુરુની જેમ સમ્યક્ત્વની પણ આશાતનાનો સમગ્રતયા ત્યાગ કરવાનો છે. સમ્યજ્ઞાનની ઉત્પત્તિ સમ્યક્ત્વ વિના શક્ય જ નથી. સમ્યજ્ઞાનની ઉત્પત્તિમાં પ્રબળ નિમિત્ત બનનાર જો કોઇ હોય તો તે સમ્યગ્દર્શન છે.
૧૧. સમ્યક્ત્વ તો પરમિત્ર છે :
તમે સુખના દિવસો પસાર કરો છો કે પછી દુઃખના દિવસો પસાર કરો છો, તમારા માટેના અભિપ્રાયમાં જ્યાં કોઇ અંતર ઉભુ થતું નથી તે સાચો મિત્ર છે. તમે સુખી હતાં ત્યારે જેવા લાગ્યા હતા તેવાં જ દુઃખી છો ત્યારે પણ જેને લાગો છો તે સાચો મિત્ર છે.
सम्यक्त्वरहस्यप्रकरणम्, गाथा - ३७-३८-३९-४०
१३७
| SR No. | 005776 |
| Book Title | Samyaktva Rahasya Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Siddhasensuri, Hitvardhanvijay |
| Publisher | Kusum Amrut Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 5 MB |