Samyaktva Rahasya Prakaranam

SR No.: 005776
Original Sutra Author: N/A
Author: Siddhasensuri, Hitvardhanvijay
Publisher: Kusum Amrut Trust
Publication Year: 2010
Total Pages: 194
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 5 MB

Page 137

૩. સમ્યકત્વ વન્યુ સમાન છેઃ
વિપત્તિના સમયમાં સાહચર્ય નભાવે તે સાચો ભાઈ. આપણો આત્મા ક્યારેક અશાતાના ઉદયથી ઘેરાઈ જાય છે તો ક્યારેક તેના પુણ્યનો સંચય ક્ષીણ થઈ જાય છે. આવી કપરી સ્થિતિમાં આત્માને ચિત્ત સમાધિ આપનાર સમ્યગ્દર્શન નામનો ગુણ છે તેથી તે જ આપણો ભાવવધુ
છે. દ્રવ્યબંધુઓ કરતાં તે ઉત્તમ છે. ૪. સમ્યકત્વ સામૂષ જેવું છેઃ
વ્યક્તિનું સ્પ જેવું છે તેથી વધુ સુંદર જે દેખાડે તેને આભૂષણ કહેવાય. આપણાં આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ કર્મમળથી ઢંકાયેલું છે. જેમ-જેમ ગુણસ્થાનકોની વૃદ્ધિ થતી જાય તેમ તેમ આપણા શુદ્ધ સ્વરૂપની પણ વૃદ્ધિ થાય છે. ગુણસ્થાનકની વૃદ્ધિ અને એ દ્વારા સ્વરૂપની વૃદ્ધિ કરાવનારું આ સમ્યકત્વ છે. માટે તે આભૂષણ છે.
જ્ઞાનાવ ગ્રંથમાં દિગંબરાચાર્ય શ્રી શુભચન્ટે કહ્યું છે કેसदर्शनमहारत्नं विश्वलोकैकभूषणम् । मुक्तिपर्यन्तकल्याण-दानदक्षं प्रकीर्तितम् ॥
સારાર્થ : મોક્ષ સુધી કલ્યાણનું દાન આપનારું જગતનું સૌથી શ્રેષ્ઠ આભૂષણ જો કોઈ હોય તો તે સમ્યકત્વ રત્ન છે. ૫. સમ્યકત્વ શ્રેષ્ઠ કોટીનું દાન છેઃ
સમ્યકત્વને જ અહીં દાન કહી દેવામાં આવ્યું છે. કેમ? બે કારણો છે. એક, સમ્યકત્વ આત્માને સંસાર ભ્રમણના નિયમનનું દાન કરે છે. જેને સમ્યકત્વ મળે છે તે અર્ધપુદ્ગલ પરાવર્તથી વધુ સમય માટે ભવભ્રમણ કરતાં નથી. આમ, સમ્યકત્વ દ્વારા આપણને ભવસ્થિતિના નિયમનનું દાન મળ્યું કહેવાય.
બીજી વાત, વિશુદ્ધ દાનધર્મની પ્રાપ્તિનો અવબ્ધ હેતુ કોઈ હોય તો તે આ સમ્યકત્વ છે. અવંધ્ય = નિષ્ફળ નહીં જનારો. સમ્યકત્વ પ્રગટે એટલે દાનનો વિશુદ્ધ પરિણામ અવશ્ય હાજર થાય. સમ્યકત્વની ગેરહાજરીમાં જે દ્રવ્યદાનની કક્ષાનું દાન થાય છે તેદાનના વિશુદ્ધ પરિણામને કદી પેદા કરી શકે નહીં.
સમ્યકત્વ વિનાનું દાન વિશુદ્ધ દાન ધર્મની પ્રાપ્તિ કરાવવામાં અવશ્ય નિષ્ફળ જનારો વચ્ચહેતુ છે. સમ્યકત્વ વિશુદ્ધદાનધર્મને અવશ્યમેવ પ્રગટ કરનારો વચ્ચહેતુ છે. ૬. સમ્યકત્વ એ તપ છે :
જર્મનાં તાપનાપ: 1 કર્મોને તપાવે તેને તપ કહેવાય. જ્ઞાનસર ગ્રંથનો આ અભિપ્રાય છે. આ અભિપ્રાય મુજબ વિચારીએ તો સમ્યક્ત્વ દ્વારા મિથ્યાત્વ મોહનીય કર્મને ખૂબ ઉગ્ર રીતે તપાવવામાં તે નષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે માટે આ સમ્યકત્વને તપ પણ કહેવાય.
મિથ્યાત્વ મોહનીય તો સકળ કર્મ પ્રકૃતિનો રાજા છે.
१३६
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं