________________
बलादेतस्य सानुबन्धो विधातः, यावन्भावमिथ्यात्वन्तावन्भावप्राणहिंसनमनन्तजन्मतोऽपि कवचिदनिवृत्तत्परम्परा, तच्च दापयत्येतेषाम्मिथ्याऽभिनिवेशवर्धनकारी ।।१६-१७।। ક ટીકાનો ભાવાર્થ :
મિથ્યાત્વી દેવો પાસે ગમન કરો તેમાં તેમજ મિથ્યાત્વીના મઠ - મંદિર - આશ્રમ વિગેરેમાં ગમનાગમન ચાલું રાખો તેથી ત્રણ મહાન દોષો ઉત્પન્ન થવાનો સંભવ છે.
૧. ઉન્માર્ગની માર્ગ તરીકે સ્થાપના થઈ જાય. ૨. મિથ્યામાર્ગે રહેલાં જીવોના મિથ્યાત્વની વૃદ્ધિ - પુષ્ટિ થાય. ૩. તેમના બોધિબીજની ભવોભવ માટે હત્યા થઈ જાય.
આ ત્રણેય મહાન દોષો છે અને તેનો ભાગીદાર તે બને છે જે શ્રાવક અથવા સમ્યગ્દષ્ટિ શાસ્ત્રાજ્ઞાને અવગણીને મિથ્યામતિના સ્થાનનો પરિચય કરે છે. + ૧લો દોષ?
પૂર્વની ગાથામાં મિથ્યાત્વી દેવોનું સ્થાન ત્યજવું જોઈએ એવો ઉપદેશ આપ્યો. વધુમાં ઉમેરવામાં આવ્યું કે મિથ્યાત્વી દેવો પાસે જનારને ભયાવહ દોષો પણ લાગે છે. હવે, ત્યાં જવાથી કયો દોષ લાગી શકે ? એવો પ્રશ્ન જો ઉપસ્થિત થતો હોય તો તેનું વિગતવાર સમાધાન પ્રસ્તુત સોળમી અને સત્તરમી ગાથામાં આપવામાં આવે છે. અહીં ત્રણ દોષોનો ભય દર્શાવવામાં આવ્યો છે.
પહેલો દોષ છે, મિથ્યામાર્ગની માર્ગ તરીકે સ્થાપના. મિથ્યાત્વનો ત્યાગ કરીને જિનમતને સ્વીકારનારો શ્રાવક પણ જો ફરી મિથ્યાત્વીના મંદિર - મઠ વિગેરેમાં આવાગમન શરૂ કરે તો પ્રથમથી જ મિથ્યાત્વીના સ્થાનમાં આવનારાઓ તેમજ એ સિવાયની પણ મુગ્ધબુદ્ધિ ધરાવનારી જૈન અથવા જૈનેતર પ્રજા એમ વિચારે કે આ શ્રાવક તો જૈનમતનો ઉપાસક છે, જૈન ધર્મ જ મોક્ષપ્રાપ્તિનો ઉપાય છે એવી અખંડ શ્રદ્ધા ધરનારો છે. આ પ્રકારની શ્રદ્ધા થવાથી તેણે મિથ્યાત્વી દેવોના મંદિર - આશ્રમ વિગેરેનો સંપર્ક છોડી દીધો હતો. મિથ્યાત્વીના સંપર્કને પણ મિથ્યાત્વ માનતો હતો. હવે, તે અહીં ફરીથી સંપર્ક શરૂ કરે છે તો નક્કી તેને જૈનમત કરતાં પણ ઇતરમત વધુ સારો લાગ્યો હશે. તો જ તે છોડી દીધેલાં મિથ્યાધર્મનો ફરી આદર કરે ને? જો આમ જ છે તો આપણે તો સાચું-ખોટું નક્કી કરી શકીએ તેટલી બુદ્ધિ જ નથી ધરાવતાં. મદીનનો વેન તિ: સન્થા: આપણા માટે તો આમના જેવા બુદ્ધિશાળીઓનો વિચાર જ આદરણીય કહેવાય માટે આપણે માનવું જોઈએ કે શંકર - વિષ્ણુ વિગેરે દેવોને માનનારો વેદાંત ધર્મ કે પછી એ જ પ્રકારનો બૌદ્ધ ધર્મ અન્ય ધર્મો કરતાં શ્રેષ્ઠ છે અને મોક્ષનો ઉપાય છે...
આમ, પોતાના મિથ્યામતિ સાથેના સંપર્કથી અન્ય જીવોએ મિથ્યાધર્મને સાચો ધર્મ માન્યો, ઉન્માર્ગને સન્માર્ગ માન્યો એટલે ઉન્માર્ગની માર્ગ તરીકે સ્થાપના થઈ કહેવાય. આમાં શ્રાવકની કુપ્રવૃત્તિ કારણભૂત બની એટલે ઉન્માર્ગની માર્ગ તરીકે સ્થાપના કરવાનો દોષ પણ શ્રાવકને લાગ્યો.
૧૧૦
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं