________________
શ્રીસિદ્ધહેમચન્દ્રશબ્દાનુશાસન ભાગ-૨
“पूर्वेषाम्”नो अर्थ भागणना वैयाङरएगी जो १२वो अर्थात् आगणना वैयाङरशीओ जा અવ્યયોને નિપાતો પણ કહે છે અર્થાત્ “” વગેરે અવ્યયો નિપાતસંજ્ઞાવાળા પણ કહેવાય છે. “वृक्ष: च प्लक्षः च”भां "च" नी खा सूत्रथी अव्ययसंज्ञा थाय छे. असत्त्व अर्थमां होय तो જ ‘“ઘ” વગેરેની અવ્યયસંજ્ઞા થાય છે. આવું લખવા દ્વારા ગ્રન્થકાર શું કહેવા માંગે છે ? એના संदर्भमां आयार्य भगवंतश्री भावे छे डे, भे शब्होनी “अनुकार्य" वगेरे स्व३५ सत्त्व ३५ અર્થમાં વૃત્તિ છે, તે શબ્દોની અવ્યયસંજ્ઞા થશે નહીં અને જો અવ્યયસંજ્ઞા નહીં થાય તો “વ’ वगेरे शब्होने लागेली विलस्तिनोनो सोप थशे नहीं. "च: " समुय्यय अर्थमां छे. “इव:" उपमा अर्थमां छे भने “एवः" अवधारण अर्थमां छे. अहीं अनुरावाय सेवा "चः" "इ “इव:” तेभ४ “एवः” असत्त्व अर्थमां न होवाथी खा सूत्रथी अव्ययसंज्ञा थई नथी.
૪૫૫
( त० प्र० ) च, अह, ह, वा, एव, एवम्, नूनम्, शश्वत्, सूपत्, कूपत्, कुवित्, नेत्, चेत्, नचेत्, चण्, कच्चित्, यत्र, नह, नहि, हन्त, माकिस्, नकिस्, मा, माङ्, न, नञ्, वाव, त्वाव, न्वाव, वावत्, त्वावत्, न्वावत्, त्वै, तुवै, न्वै, नुवै, रै, वै, श्रौषट्, वौषट्, वषट्, वद्, वाट्, वेट्, पाट्, प्याट्, फट्, हुंफट्, छंवट्, अध, आत्, स्वधा, स्वाहा, अलम्, चन, हि, अथ, ओम्, अथ्रो, नो, नोहि, भोस्, भगोस्, अघोस्, अडो, हंहो, हो, अहो, आहो, उताहो, हा, ही, है, है, हये, अयि, अये, अररे,
2
अङ्ग, रे, अरे, अवे, ननु, शुकम्, सुकम्, नुकम्, हिकम्, नहिकम्, ऊम्, हुम्, कुम्, उञ्, सुञ्, कम्, हम्, किम्, हिम्, अद्, कद्, यद्, तद्, इद्, चिद्, क्विद्, स्विद्, उत, बत, इव, तु, नु, यच्च, कच्चन, किमुत, किल, किङ्किल, किंस्वित्, उदस्वित्, आहोस्वित्, अहह, नहवै, नवै, नवा, अन्यत्, अन्यंत्र, शव्, शप्, अथकिम्, विषु, पट्, पशु, खलु, यदिनाम, यदुत, प्रत्युत, यदा, जातु, यदि, यथाकथाच, यथा, तथा, पुद्, अद्य, पुरा, यावत्, तावत्, दिष्ट्या, मर्या, आम, नाम, स्म, इतिह, सह, अमा, समम्, सत्रा, साकम्, सार्धम्, ईम्, सीम्, कीम्, आम्, आस्, इति, अव, अड, अट, बाह्या, अनुषक्, खोस्, अ, आ, इ, ई, उ, ऊ, ऋ, ऋ, लृ, लृ, ए, ऐ, ओ, औ, प्र, परा, अप, सम्, अनु, अव, निस्, दुस्- एतौ रान्तावपि, आङ्, नि, वि, प्रति, परि, उप, अधि, अपि, सु, उद्, अति, अभि इति चादयः । बहुवचनमाकृतिगणार्थम् ॥३१॥
અનુવાદ ઃ- ઉપરની તમામ પંક્તિઓનો અનુવાદ શબ્દમહાર્ણવન્યાસમાં આવશે.