Page Text
________________
૦ ૧-૧-૩૨
૫૪૨
"दक्षिणा" शब्दृथी "वा दक्षिणात्..." (७/२/११८) सूत्रथी "आ" प्रत्यय थतां तथा दूर अर्थकाणां "दक्षिणा" शब्दथी "आही दूरे" (७/२/१२०) सूत्री "आहि" प्रत्यय थतां तेभ४ नछुङ अर्थवाणां “दक्षिणा" शब्ध्थी " अदूरे एनः" (७/२/१२२) सूत्रथी "एन” प्रत्यय थतां अनुद्रुभे “दक्षिणा”, “दक्षिणाहि" ने "दक्षिणेन" शब्दो प्राप्त थाय छे.
“द्वितीय” श७ध्थी “कृ” धातुनी योग होय त्यारे "तीयशम्बबीजात्...” (७/२/१३५) सूत्रथी "डाच्” प्रत्यय थतां जने जन्तनो लोप थतां " द्वितीया करोति क्षेत्रम्" शब्दो प्राप्त थाय छे.
(श० न्या० ) शुक्लशब्दात् "कृभ्वस्तिभ्यां कर्मकर्तृभ्यां प्रागतत्तत्त्वे च्वि:" [७.२.१२६.] इति च्वौ "ईश्च्वाववर्णस्याऽनव्ययस्य" [४.३.१११.] इतीत्वे शुक्लीकरोति । अग्निशब्दाद् “जातेः सम्पदा च” [७.२.१३१.] इति साति अग्निसात् संपद्यते । देवशब्दाद् “देये त्रा च” [७.२.१३३.] इति त्राप्रत्यये देवत्रा करोति । बहुशब्दाद् "बह्वल्पार्थात् कारकादिष्टाऽनिष्टे प्शस्" [७.२.१५०.] इति प्शसि बहुशः । अत्र तस्वादयः शसन्ताः प्रत्यया दर्शिताः तदन्तानां चाव्ययत्वेऽव्ययकार्यं, स्यादिलुबादिकं विज्ञेयम् ।
▾
अनुवाद :- “शुक्ल" शब्दथी "कृभ्वस्तिभ्यां..." (७/२/१२६) सूत्रथी "च्चि" प्रत्यय थतां भने “ईश्च्वावर्णा...” (४/३/१११) सूत्रथी "ई" थतां "शुक्लीकरोति" शब्द प्राप्त थाय छे. "अग्नि" शब्६थी “जाते: सम्पदा च" (७/२/१३१) सूत्रथी "सात्” प्रत्यय थतां "अग्निसात् संपद्यते" शब्द प्राप्त थाय छे.
“देव” शब्दृथी “देये त्रा च" (७/२/१33) सूत्रथी "त्रा" प्रत्यय थतां "देवत्रा करोति” शब्द प्राप्त थाय छे.
“बहु” श७ध्थी “बह्वल्पार्थात् कारकादिष्टाऽनिष्टे प्शस्" (७/२/१५०) सूत्रथी "प्शस्” प्रत्यय थतां "बहुशः" शब्द प्राप्त थाय छे.
अहीं “तसु”थी श३ ऽरीने "शस्" अंत सुधीनां प्रत्ययो जताव्या छे भने ते प्रत्ययांतवाणानुं અવ્યયપણું થયે છતે સ્યાદિ લોપ વગેરે સ્વરૂપ અવ્યય કાર્ય જાણવા યોગ્ય છે.
(श०या० ) तस्वादिषु धण् पर्युदस्तः, स किमर्थः ? इत्याह- अधणिति किमिति । पथिद्वैधानि, संशयत्रैधानीति प्रयोगदर्शनेन प्रतिब्रूते, द्वौ प्रकारौ येषाम्, त्रयः प्रकारा येषामित्यर्थे द्वि-त्रिशब्दाभ्याम् “तद्वति धण्" [ ७.२.१०८.] इति धणि वृद्धौ च " द्वैध, त्रैध" इति; ततः पथो द्वैधानि, संशयस्य त्रैधानि " षष्ठ्ययत्नाच्छेषे" [३.१.७६.] इति समासे " ऐकार्थ्ये" [३.२.८.] इति षष्ठीलुपि पथिद्वैधानि, संशय- त्रैधानि । अत्र यद्यव्ययसंज्ञाऽभविष्यत् तदा
| SR No. | 005770 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jagdishbhai |
| Publisher | Jagdishbhai |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 396 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |