Page Text
________________
૫૪૧
શ્રીસિદ્ધહેમચન્દ્રશબ્દાનુશાસન ભાગ-૨
“बहु” श७ध्थी “बहोर्धासन्ने" (७/२/११२) सूत्रथी खासन्न सेवां “वार” अर्थमां “धा” प्रत्यय थतां “बहुधा” शब्द प्राप्त थाय छे. "बहुधा भुङ्क्ते" नो अर्थ "थोडा थोडा समयने अंतरे जाय छे" खेवो थशे.
(श० न्या० ) प्राच्शब्दात् "दिक्शब्दाद् दिग्देशकालेषु प्रथमा - पञ्चमी - सप्तम्याः " [७.२. ११३.] इति घाप्रत्ययः, तस्य "लुबञ्चेः " [७.२.१२३.] इति लुपि च प्राक् । दक्षिणाशब्दाद् दिगादिवृत्तेः प्रथमाद्यन्ताद् " दक्षिणोत्तराच्चातस्" [ ७.२.११७.] इति अतसि अवर्णलोपे च दक्षिणतः । एवमपरशब्दस्य "अधराऽपराच्चाऽऽत्" [ ७.२.११८. ] इति आति प्रत्यये "पश्चोऽपरस्य दिक्पूर्वस्य चाति" [७.२.१२४.] इति पश्चादेशे च पश्चात् । पूर्वशब्दात् “पूर्वाऽवराऽधरेभ्योऽसस्तातौ पुरवधश्चैषाम् " [७.२.११५.] इत्यसि अस्ताति च पुरादेशे च पुरः पुरस्तात् । तथा ऊर्ध्वशब्दात् “ऊर्ध्वाद्रिरिष्टातावुपश्चास्य" [७.२.११४.] इति रौ रिष्टाति च उपादेव (उपादेशे) उपरि, उपरिष्टात् । दक्षिणा - शब्दाद् "वा दक्षिणात् प्रथमा - सप्तम्या : ० ' [७.२.११९.] इत्याप्रत्यये, दूरार्थाद् "आही दूरे" [ ७.२.१२०.] इत्याहिप्रत्यये च, अदूरार्थाद् "अदूरे एन:" [७.२.१२२. ] इति एनप्रत्यये च दक्षिणा, दक्षिणाहि, दक्षिणेन । द्वितीयशब्दात् करोतिना योगे ‘“तीयशम्बबीजात् कृगा कृषौ डाच्" [७.२.१३५.] इति डाचि अन्तलोपे च द्वितीया करोति क्षेत्रम् ।
"
अनुवाद :- “प्राक्" शब्थी "दिक्शब्दाद् दिग्देश...." (७ / २ / ११3) सूत्रथी "धा" प्रत्यय थतां तेभ४ “लुबञ्चेः” (७/२/१२३) सूत्रथी "धा"नो सोप थतां "प्राक्" शब्द प्राप्त थाय
७.
“दक्षिणा” शब्६थी (हिई, हेश अने अणनां सूथ5) "दक्षिणोत्तराच्चातस्” (७/२/११७) सूत्री "अतस्” प्रत्यय थाय छे अने अ वर्शनी सोप थतां "दक्षिणतः " शब्द प्राप्त थाय छे.
जे ४ प्रमाणे “अपर” शब्हने "अधराऽपराच्चाऽऽत्" (७/२/११८) सूत्रथी "आत्” प्रत्यय थतां अने “पश्चोऽपरस्य दिक्पूर्वस्य..." (७/२/१२४) सूत्रथी "अपर" नो "पश्च” आहेश थतां “पश्चात्" शब्द प्राप्त थाय छे.
“पूर्व” शब्ध्थी “पूर्वाऽवराधरेभ्यो..." (७/२/११५) सूत्रथी "अस्” भने “अस्तात्” प्रत्यय थतां तथा “पुर्” आहेश थतां "पुरः" जने "पुरस्तात्" शब्द प्राप्त थाय छे.
“उद्धर्व” शब्६थी “ऊर्ध्वाद्रिरिष्टाता..." (७/२/११४) सूत्रथी “रि” भने “रिष्टात्” प्रत्यय थतां तथा औंसनां पाठ प्रमाये “उप” आहेश थतां “उपरि" अने “उपरिष्टात्" शब्दो प्राप्त थाय छे.
| SR No. | 005770 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jagdishbhai |
| Publisher | Jagdishbhai |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 396 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |