Page Text
________________
૨૪)
શ્રીસિદ્ધહેમચન્દ્રશબ્દાનુશાસન ભાગ-૧ - તત્ત્વપ્રકાશિકાનો અનુવાદ - fસ વગેરે પ્રત્યયો સંબંધી ત્રણ ત્રણ પ્રત્યયોની અનુક્રમે પ્રથમ, દ્વિતીય, તૃતીયા, ચતુર્થી, પંચમી, ષષ્ઠી અને સપ્તમી સંજ્ઞા થાય છે.
(તogo) રૂ-બ-ર-ર-ટુ-પ અનુવા : “ નવેતો” [૨.૨.૨૮.] રૂત્યારો विशेषणार्थाः ।
અનુવાદ -૩, ગ, ઝ, ટ, તથા " પ્રત્યયોને અત્તે આવ્યા છે તે અનુબંધો છે. આ અનુબંધો કોઈ ચોક્કસ પ્રત્યયનો બોધ કરાવવા માટે છે. જો “” અનુબંધ લખવામાં ન આવે તો “સો. નિતી” (૧/૨/૩૮) સૂત્રમાં સથી શરૂ થતાં પ્રત્યય સંબંધમાં વ્યવસ્થિત બોધ થઈ શકશે નહીં. માટે પ્રથમા વિભક્તિના “”નો બોધ કરાવવા માટે “રૂ” અનુબન્ધ લખવા દ્વારા બધા પ્રત્યયોથી પ્રથમા એકવચનના ને અલગ કર્યો છે.
(त०प्र०) बहुवचनं स्याद्यादेशानामपि प्रथमादिसंज्ञाप्रतिपत्त्यर्थम् । प्रथमादिપ્રવેશ:-“નાનઃ પ્રથમૈવિદ્દી” [ ૨.ર.રૂ.] રૂા૨૮
અનુવાદઃ- સૂત્રમાં “ સુપ" પદમાં ષષ્ઠી બહુવચન કર્યું છે. આ બહુવચન જે જે સૂત્રોમાં “ઉ” વગેરેનાં આદેશો થયેલા હશે તે આદેશોની પણ પ્રથમ વગેરે સંજ્ઞાઓ થશે એવું જણાવવા માટે છે. પ્રથમા વગેરે સંજ્ઞાનાં ઉદાહરણ સ્થળો “ના: પ્રથા વિહો” (૨)૨/૩૧) વગેરે સૂત્રો છે.
: શબ્દમહાર્ણવન્યાસ :स्यौजसित्यादि-इदं वचनमनर्थकं वा स्याद्, यथा-किञ्चिदुन्मत्तादिवाक्यम्, सार्थकं वा ? यथा-'गामभ्याज' इत्यादि वाक्यम् । न तावदनर्थकम्, वृत्त्युपदिष्टेनार्थेनार्थवत्त्वाद्, वक्ष्यमाणार्थमेवेदं न साधुत्वानुशासनार्थमिति । कुत एतत् ?
-: શબ્દમહાર્ણવન્યાસનો અનુવાદ - આ સૂત્ર અનર્થક છે અથવા તો સાર્થક છે. એ સંબંધી વિકલ્પ બાબતમાં સૂત્રકાર પ્રશ્નો ઊભા કરીને સમાધાન આપે છે. સૌ પ્રથમ શું આ સૂત્ર અનર્થક છે? દા.ત. ઉન્મત્ત લોકોના વચનોથી શિષ્ટપુરુષોને શાબ્દબોધ થઈ શકતો નથી. દા.ત. રશ ડિમાનિ પડપૂર (દશ દાડમો) અને | (છ પૂડલાં) આમ તો ઉપરના બંને પદો કૌંસમાં બતાવેલા અર્થ પ્રમાણે અર્થવાનું છે; છતાં પણ બે પદોના જોડાણથી વાક્યર્થનો બોધ થઈ શકતો નથી. માટે વાક્યર્થની અપેક્ષાએ ઉપરોક્ત
| SR No. | 005769 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasanam Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jagdishbhai |
| Publisher | Jagdishbhai |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 412 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |