________________
श्री स्थानाङ्ग सूत्र सानुवादः भाग २
५ स्थानकाध्ययने उद्देशः २ गर्भधारणाधरणे ४१६ सूत्रम्ं
અથવા જે કર્મનું પુત્રરૂપ ફળ છે તે પુત્રફળ, તે ફળને નહિં મેળવેલ અથવા પુત્રના ફળરૂપ કર્મને નહિ કરેલ હોય, ''થેવું बहुनिव्वेसं''' त्याहिभां निर्वेश शब्दनो सोल अर्थ हेजातो होवाथी, अथवा पुत्र३५ इ छे भेनुं ते पुत्रइण अर्थात् हान, ते पूर्व ४न्ममां आपेलुं नथी. निर्विष्ट शब्द हेवाना अर्थवाजो होवाथी 'नानिविट्टं लब्भइ' ति० खाप्या सिवाय भजे नहि प. (8) 1189511
સ્ત્રીના અધિકારથી જ સાધ્વીની વક્તવ્યતા વડે ગુંથાયેલ આ બે સૂત્ર કહે છે—
पंचहिं ठाणेहिं निग्गंथा य निग्गंधीओ य एगतओ ठाणं वा सेज्जं वा निसीहियं वा चेतेमाणा णातिक्कमंति, तंजहा—अत्थेगइया निग्गंथा य निग्गंथीओ य एगं महं अगामितं छिन्नावायं दीहमद्धमडविमणुपविट्ठा, तत्थेगयतो . ठाणं वा सेज्जं वा निसीहियं वा चेतेमाणा णातिक्कमति १, अत्थेगतिया णिग्गंथा य निग्गंथीओ य गामंसि वा गरंसि वा जाव रायहाणिंसि वा वासं उवागता, एगतिता यत्थ उवस्सयं लभंति, एगतिता णो लभंति, तत्थेगततो ठाणं वा जाव नातिक्कमति २, अत्थेगतिता निग्गंथा य निग्गंथीओ य नागकुमारावासंसि वा सुवण्णकुमारावासंसि वा वासं उवगता तत्थेग [यओ] जाव नातिक्कमंति ३, आमोसगा दीसंति, ते इच्छंति निग्गंधीओ चीवरपडिताते पडिगाहेत्तते, तत्थेगतओ ठाणं वा जाव णातिक्कमंति ४, जुवाणा दीसंति, ते इच्छंति निग्गंधीओ मेहुणपडिताते पडिगाहित्तते, तत्थेगततो ठाणं वा जाव णातिक्कमंति ५ । इच्चेतेहिं पंचहिं ठाणेहिं जाव नातिक्कमंति' ।
पंचहिं ठाणेहिं समणे निग्गंथे अचेलए सचेलियाहिं निग्गंथीहिं सद्धिं संवसमाणे नाइक्कमति, तंजहाखित्तचित्ते समणे निग्गंथे निग्गंथेहिमविज्जमाणेहिं अचेलए सचेलियाहिं निग्गंथीहिं सद्धिं संवसमाणे णातिक्कमति १, एवमेतेणं गमएणं दित्तचित्ते, जक्खाविट्ठे, उम्मायपत्ते, निग्गंथीपव्वावियते, समणे णिग्गंथे णिग्गंथेहिं : अविज्जमाणेहिं अचेलए सचेलियाहिं णिग्गंथीहिं सद्धिं संवसमाणे णातिक्कंमति ।। सू० ४१७ ।।
(મૂળ) પાંચ કારણ વડે નિગ્રંથો અને નિગ્રંથીઓ એકત્ર કાયોત્સર્ગ, શય્યા-શયન અને સ્વાધ્યાયાદિ સ્થાન પ્રત્યે કરતા થકા આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરે નહિં, તે આ પ્રમાણે—કેટલાક સાધુ અને સાધ્વીઓ એક મોટી અનિચ્છનીય, સાર્થ, ગોકુલ વગેરેના આવ–જાવ વગરની, ઘણા લાંબા માર્ગવાળી અટવીમાં દુઃકાલાદિના કારણથી પેઠા થકા તે અટવીમાં એક ઠેકાણે કાયોત્સર્ગ, શય્યા અને સ્વાધ્યાય સ્થાનને કરતા થકા આજ્ઞાનું અતિક્રમણ કરે નહિં ૧, કેટલાએક નિગ્રંથ અને નિગ્રંથીઓ ગામને વિષે, નગરને વિષે યાવત્ રાજધાનીને વિષે રહેવાને આવેલા તેમાં કેટલાએક સાધુ કે સાધ્વીઓ ઉપાશ્રયને મેળવે છે અને કેટલાએકને ઉપાશ્રય મળતો નથી તો તેવા પ્રસંગમાં એકત્ર સ્થાનને કરતા થકા યાવત્ આજ્ઞાનું ઉલ્લંધન કરે નહિં ૨, કેટલાએક નિગ્રંથ અને નિગ્રંથીઓ, નાગકુમારના આવાસ (મંદિરો) ને વિષે અથવા સુવર્ણકુમારના મંદિરોને વિષે વાસને પામેલા (રહેલા) ત્યાં એકત્ર કાયોત્સર્ગ યાવત્ સ્વાધ્યાયને કરતા છતા આજ્ઞાને ઉલ્લંઘે નહિં ૩, ચોરો દેખાય છે, તે વસ્ત્રને લેવાની બુદ્ધિએ સાધ્વીઓને પકડવાને સારુ ઇચ્છે છે તેની રક્ષા માટે એકત્ર સ્થાનને કરતા યાવત્ આજ્ઞાને ઉલ્લંઘે નહિં ૪, યુવાનો દેખાય છે તે મૈથુનની બુદ્ધિએ સાધ્વીઓને પકડવાને સારુ ઇચ્છે છે, તેની રક્ષાને માટે એકત્ર સ્થાનને કરતા યાવત્ આજ્ઞાને ઉલ્લંઘે નહિં ૪, યુવાનો દેખાય છે તે મૈથુનની
1. થોડું કે બહુ નિર્દેશ અર્થાત્ થોડો કે ઘણો લાભ.
2. नातिक्कमंति । पंचहिं ठाणेहिं समणे निग्गंथे अचेलए सचेलगाणं मज्झे ठाणं वा सेज्जं वा निसोहियं वा चेएमाणे नाइक्कमइ तंजहा दुहओ दुहारियत्थाइणे अचेले, ठाणाइए अचेले, उक्कुडुयासणिए अचेले, पडिमठाई अचेले, वीरासणिए अचेले । पंचहिं- इत्यधिकः पाठः भ० मध्येऽस्ति । [मु. जंबुविजय संपादित]
42