Sthanang Sutra Part 02

SR No.: 005768
Original Sutra Author: N/A
Author: Jayanandvijay
Publisher: Guru Ramchandra Prakashan Samiti
Total Pages: 484
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_sthanang
File Size: 12 MB

Page 343

९ स्थानकाध्ययने महापभचरितं ६९३ सूत्रम्
श्री स्थानाङ्ग सूत्र सानुवाद भाग २ અભાવથી ૧૦, 'મારુંડે' ત્તિ 1ભારડ પક્ષીની પેઠે અપ્રમત્ત-બે ભારડ પક્ષીઓ અવશ્ય એક શરીરવાળા, જૂદી ગ્રીવાગરદનવાળા અને ત્રણ પગવાળા હોય છે. તે બન્ને અત્યંત અપ્રમત્ત પણાએ જ નિર્વાહને મેળવે છે માટે તેના વડે ઉપમા છે ૧૧. ૧/॥ 'નર' ત્તિ કુંજરની જેમ શૌંડીર-કષાયાદિ શત્રુઓ પ્રત્યે હાથીની માફક શૂર ૧૨, 'વસમે' ત્તિઃ વૃષભની જેમ જાતસ્થામ–બળદની જેમ ઉત્પન્ન બલવાળા–પ્રતિજ્ઞા કરેલ વસ્તુના ભારને નિર્વાહ કરનારા ૧૩, 'સૌહે' ત્તિ સિંહની ૫૨ે દુર્ધર્ષ–પરીષહાદિ વડે નહિ પરાભવ પામવા યોગ્ય ૧૪, 'નળાયા જેવ' ત્તિ મંત્રો વ અપે—મેરુની પરે અકંપઅનુકૂલાદિ ઉપસર્ગ વડે–નિશ્ચલ સત્વવાળા ૧૫, 'સાગરનúોહિ' ત્તિ અહિં ‘મકાર’ અલાક્ષણિક છે. સાગરની જેમ અક્ષોભ તે સાગરાક્ષોભ, એ રીતે સૂત્ર વડે સૂચના છે. સૂત્ર તો 'સારો રૂવ ગંભીરે’—હર્ષ અને શોક વગેરે વડે ક્ષોભિત ન થવાથી ગંભીર છે ૧૬, 'ખંડે' ત્તિ॰ ચંદ્રની જેમ શીતળ લેશ્યાવાળા અર્થાત્ ઉપતાપ ન કરવાના સ્વભાવવાળા ૧૭, 'રે' ત્તિ સૂર્યની જેમ દિતેજવાળા–દ્રવ્યથી શરીરની કાંતિ વડે ભાવથી જ્ઞાનરૂપ તેજ વડે દિપ્ત ૧૮, 'ો' ત્તિ॰ જાત્ય સુવર્ણની જેમ જાતરૂપ અર્થાત્ રાગાદિ કુદ્રવ્યના વિરહથી પ્રાપ્ત કરેલ છે (શુદ્ધ) સ્વરૂપ જેણે તે નાત્યનજેવ જ્ઞાતરૂપ ૧૯, 'વસુંધરા દેવ' ત્તિ॰ પૃથ્વીની જેમ સર્વ સ્પર્શને વિશેષપણે સહન કરનારા અર્થાત્ શીત અને ઉષ્ણાદિ અનુકૂલ પ્રતિકૂલ સ્પર્શોને સહેનારા ૨૦, 'સુદુરદુર્' ત્તિ વ્યાખ્યાન કરાયેલ જ છે અર્થાત્ સારી રીતે દિપ્ત કરેલ અગ્નિની માફક જ્ઞાન અથવા તપરૂપ તેજવાળા ૨૧. રા'નથી' ત્યાદ્રિ તે મહાપદ્મ ભગવાનને નથી, આ પક્ષ છે, શું નથી? તે કહે છે–અંડજ હંસ વગેરે આ મારા છે એવા ઉલ્લેખ વડે પ્રતિબંધ થાય છે અથવા મયૂરી વગેરેનું ઇંડું મનોહર મયૂર (મોર) વગેરેનું કારણ છે એવો પ્રતિબંધ થાય. અથવા અંડજ–પટ્ટસૂત્ર–રેશમી વસ્ત્ર, પોતજ–આ હસ્તિ વગે૨ે મા૨ા છે એવો પ્રતિબંધ થાય અથવા પોતક–બાલક, અથવા પોતક–વસ્ત્ર મારું છે એવો પ્રતિબંધ થાય. વિશુદ્ધ આહારને વિષે પણ સરાગસંયમવાળાને પ્રતિબંધ થાય માટે બતાવે છે કે 'સાહિ ફવ' અવગૃહીત–પીરસવાને માટે ઉપાડેલું, અને પ્રગૃહીત–ભોજન કરવાને માટે ઉપાડેલું અથવા અવગ્રહિક અવગ્રહ જેને છે એવી વસતિ, પીઠ અને ફલકાદિ વસ્તુ, અથવા ઔપગ્રહિક-દાંડો વગેરે ઉપધિની જાત, પ્રકર્ષ વડે જેનું ગ્રહણ છે તે પ્રગહિક અર્થાત્ ઔધિકપાત્રાદિ ઉપકરણ અથવા 2ઞઙને વા પોતને વા ઇત્યાદિ વ્યાખ્યાન ક૨વું અર્થાત્ અંડજ અથવા પોતજના વિષયમાં પ્રતિબંધ, અહિં ‘ઇકાર’ આગમિક છે. 'નન્ન' ત્તિ જે જે દિશા પ્રત્યે. ‘શં’ શબ્દ વાક્યના અલંકારમાં છે અથવા આ તુ શબ્દ છે તે તે અર્થમાં જ છે. જ્યારે વિહારને અર્થે ઇચ્છે છે ત્યારે તે તે દિશા પ્રત્યે મહાપદ્મપ્રભુ વિચરશે એમ સંબંધ છે અથવા આ બીજી વિભક્તિ સપ્તમીના અર્થમાં છે, તેનો અર્થ તે તે દિશામાં એવો છે. શુચિભૂત-ભાવની શુદ્ધિથી, ઉપધિ રહિતપણાને લઈને અથવા ગૌરવના ત્યાગ વડે લઘુભૂત, 'અનુવ્વતંથે'ત્તિ॰ અનુરૂપપણાએ–ઉચિતપણાએ વિરામ પામવાથી પરંતુ પાપના ઉદયથી નહિં (શું)? અણુ માત્ર પણ–સૂક્ષ્મ અને અલ્પ પણ ગયેલ છે ધનાદિ ગ્રન્થ જેને અથવા જેનાથી તે અનુપ્રગ્રન્થ અથવા ‘અપિ’શબ્દ અંદર અંતર્ભૂત હોવાથી અણુપ્રગ્રંથ અથવા 'અનુષ્ય' ત્તિ॰ અનર્પ્સ અનપ્પણીય બીજાઓને નહિ ઢોકવા (દેવા) યોગ્ય, કારણ? આધ્યાત્મિક હોવાથી, ગ્રંથવત્–દ્રવ્યની જેમ જ્ઞાનાદિ ગ્રન્થ છે જેને તે અનર્પ્સ ગ્રન્થ 'ભાવેમાળે' ત્તિ વાસતા થકા આ અર્થ છે 'અનુત્તરેĪ' તિ॰ એનાથી બીજું ઉત્તર-શ્રેષ્ઠ નથી તે અનુત્તર, તેના વડે 'જ્ઞ'મિતિ એ રીતે અનુત્તર વડે. આ વિશેષણ આગળના પણ પદમાં સંબંધ કરવા યોગ્ય છે. 'આન્તયેન'–વસતિ વડે અને એકરાત્રાદિ વિહાર વડે, આર્જવ વગે૨ે ક્રમશઃ માયા, માન, ગૌરવ, ક્રોધ અને લોભના નિગ્રહો છે. ગુપ્તિ–મન વગેરેનું વશ કરવું. તથા સત્ય-બીજું મહાવ્રત, સંયમપ્રથમ મહાવ્રત, તપોગુણ–અનશનાદિ, સુરિત–સારી રીતે સેવેલું 'સોનવિયં'ત્તિ પ્રાકૃતપણાથી શૌચ એટલે ત્રીજું મહાવ્રત, અથવા 'વિય' ત્તિ॰ વિચ્ચ વિજ્ઞાન, એ રીતે દ્વંદ્વ સમાસ છે તેથી 'સત્યસંયમતપણુળસુરિતોષવિત' ' 'ત્તિ લપ્રધાન
1. બન્ને ભારંડ પક્ષીના મળીને ૧૯ પ્રાણ હોય છે કેમ કે તે બન્નેનું મન એક હોય છે. જ્યારે બન્નેનું મન જૂદું ફલ ખાવા માટે થાય છે ત્યારે
તેનું મરણ થાય છે એમ સંભળાય છે. તે બન્નેની વચ્ચે બહુ અલ્પ અંતર હોય છે જેથી તેઓ સતત અપ્રમત્ત રહે છે.
2. અહિં સક્ષમી વિભક્તિ છે, પ્રથમ પ્રથમા વિભક્તિ વડે અર્થ કરેલ છે.
.
295