________________
श्री स्थानाङ्ग सूत्र सानुवाद भाग २ स्थानकाध्ययने जम्बूगुहावक्षारनगरी अर्हदादिदीर्घवैताढ्यचूलिकादिरहस्तिकूटकल्पादि ६ ३५-६४४ सूत्राणि ते पासाया कोसं समूसिया कोसमद्धवित्थिन्ना । विडिमोवरि जिणभवणं, कोसद्ध होइ वित्थिन्नं ॥४१॥ . देसूणकोसमुच्चं, जंबू अट्ठस्सएण जंबूणं । परिवारिया विरायइ, तत्तो अद्धप्पमाणाहि ।।४२।।
[વૃક્ષેત્ર ૨૮૮-૨૦ત્તિ. અર્થ-અનાદત નામના દેવને સૂવા યોગ્ય, એક કોશપ્રમાણ લંબાઈથી, અદ્ધ કોશપ્રમાણ પહોળાઈથી, તથા દેશથી ન્યૂન એક કોશ પ્રમાણ ઊંચાઈથી ભવન છે. શેષ ત્રણ-દક્ષિણાદિ શાખાને વિષે પ્રાસાદો છે અને તે પ્રાસાદોને વિષે મનોહર સિંહાસનો છે. (૪૦) તે પ્રાસાદો, દેશે ઊણા એક કોશના ઊંચા, સંપૂર્ણ એક કોશના લાંબા અને અદ્ધકોશના પહોળા છે અને . વિડિમમધ્યમાંથી નીકળેલી ઊંચી શાખા ઉપ૨ જિનભવન છે તે જિનભવન, અદ્ધકોશનું પહોળું, એક કોશનું લાંબું અને દેશે ઊણા એક કોશનું ઊંચું છે. જંબૂવૃક્ષ, અન્ય એકસો આઠ જંબૂથી વીંટાયો થકો શોભે છે તે પરિવારભૂત જંબૂ વૃક્ષો મૂળ જંબૂવૃક્ષથી અર્ધ પ્રમાણના છે. (૪૧-૪૨) તથા એકસો યોજનના પ્રમાણવાળા ત્રણ વનો વડે સુદર્શના સારી રીતે વીંટાયેલી છે.
जंबूओ पन्नासं दिसि विदिसिं गंतु पढम वणसंडं । चउरो दिसासु भवणा, विदिसासु य होंति पासाया ।।४३।। कोसपमाणा भवणा, चउवावीपरिगया य पासाया । कोसद्धवित्थडा कोसमूसियाऽणाढियसुरस्स ।।४४।। पंचेव धणुसयाई, ओवेहेणं हवंति वावीओ । कोसद्धवित्थडाओ, कोसायामाउ सव्वाउ ॥४५॥ .
વૃિદક્ષેત્ર ૨૨૩-૨૫ ]િ અર્થ-પ્રથમ વનખંડને વિષે પ્રત્યેક દિશા અને વિદિશામાં પરિવાર સહિત જંબુથી પચ્ચાશ પચ્ચાસ યોજન જઈએ ત્યારે ત્યાં ચારે દિશાઓને વિષે ભવનો અને ચારે વિદિશાઓમાં પ્રાસાદો હોય છે. (૪૩) તે ભવનો, એક કોશના લાંબા, અદ્ધ કોશના પહોળા અને દેશે ઊણા એક કોશના ઊંચા છે, તથા પ્રાસાદો ચાર વાવડીઓથી યુક્ત ભવનના જેટલા પ્રમાણવાળા અનાદ્રત દેવ સંબંધી છે (૪૪) બધીય વાવડીઓ પાંચસો ધનુષ્યની ઊંડી, અદ્ધકોશની પહોળી અને એક કોશની લાંબી હોય છે. (૪૫)
"पासायाण चउण्हं भवणाण य अंतरे कूडा ।" [बृहत्क्षेत्र २९८ त्ति]
ચાર પ્રસાદો અને ચાર ભવનોના આંતરાઓમાં કૂટો-શિખરો છે, તે આઠ છે. કહ્યું છે કેअट्ठसभकूडतुल्ला, सव्वे जंबूणयामया भणिया । तेसुवरि जिणभवणा, कोसपमाणा परमरम्मा ॥४६।।
વૃિદક્ષેત્ર ર૧૬ ] અર્થ-તે આઠ કૂટો, 2ષભકૂટ અને જાંબૂનદ (સુવર્ણ) મય કહેલા છે, તે કૂટોની ઉપર જિનભવનો છે. તે લંબાઈથી એક કોશપ્રમાણ પરમ રમ્ય છે. (૪૬)
ફૂટશાલ્મલી વૃક્ષની જંબૂ તુલ્ય વક્તવ્યતા જાણવી. કહ્યું છે કે– देवकुरुपच्छिमद्धे, गरुलावासस्स सामलिदुमस्स । एसेव गमो नवरं, पेढं कूडा य रययमया ॥४७।।
દિક્ષેત્ર રૂ૦૦ gિ. અર્થ-દેવકુરુક્ષેત્રના પશ્ચિમાદ્ધમાં ગરુડ નામના સુવર્ણકુમાર દેવના આવાસભૂત શાલ્મલી વૃક્ષોને એ જ ગમો (આલાવો) જાણવો. વિશેષ એ કે-પીઠ અને કૂટો રજતમય (રૂપાના) છે. (૪૭)
આ જ કારણથી 'પર્વ વેવ” એમ કહ્યું. I૬૩૫ll ગુહા (ગુફા) ના બે સૂત્ર સ્પષ્ટ છે. ૬૩૬/
જંબૂ વગેરે વસ્તુઓ જંબૂદ્વીપને વિષે હોય છે માટે જંબુદ્વીપના અધિકારથી તેમાં રહેલી વસ્તુઓને પ્રરૂપવા માટે અને ક્ષેત્રના સાધર્મથી ધાતકીખંડ તથા પુષ્કરાદ્ધગત વસ્તુઓની પ્રરૂપણાને માટે 'સંવૂ' ઇત્યાદિ સૂત્રના વિસ્તારને કહે છે. આ સૂત્ર સિદ્ધ છે. વિશેષ એ કેસૂત્રોનો આ વિભાગ છે. બે આદિના વક્ષસ્કારોના સૂત્રો છે ૨, પ્રત્યેક ચાર સૂત્રો વિજય, નગરી, તીર્થકરાદિ અને દીર્ઘતાત્યાદિના છે ૧૮. એક ચૂલિકાનો ૧૯, એવી રીતે ધાતકીખંડાદિમાં જાણવું. ધાતકી વગેરે સૂત્રો પૂર્વાદ્ધ
250