________________
श्री स्थानाङ्ग सूत्र सानुवाद भाग २
८ स्थानकाध्ययने आलोचकेतरगुणदोषाः ५९७ सूत्रम् अभिसंकिज्जामि २। माती णं मातं कडू अणालोतितपडिक्कंते कालमासे कालं किच्चा अण्णतरेसु देवलोगेसु देवत्ताते उववत्तारो भवंति, तंजहा–नो महिडिएसु जाव नो दुरंगतितेसु नो चिरद्वितीएसु, से णं तत्थ देवे भवति णो महिड्ढिए जाव नो चिरद्वितीते, जा वि त से तत्थ बाहिरब्भंतरिया परिसा भवति सा वि य णं नो आढाति नो परियाणाति णो महरिहेणमासणेणं उवनिमंतेति, भासं पि य से भासमाणस्स जाव चत्तारि पंच देवा अणुत्ता चेव अब्भुट्टेति-मा. बहुं देवे। भासउ २। से णं ततो देवलोगाओ आउक्खएणं, भवक्खएणं, ठितिक्खएणं, अणंतरं चयं चइत्ता इहेव माणुस्सए भवे जाई इमाईकुलाई भवंति, तंजहा-अंतकुलाणि वा पंतकुलाणि वा तुच्छकुलाणि वा दरिद्दकुलाणि वा किवणकुलाणि वा भिक्खागकुलाणि वा तहप्पगारेसु कुलेसु पुमत्ताते पच्चायाति,से णं तत्थ पुमे भवति दुरूवे, दुवन्ने, दुग्गंधे, दुरसे, दुफासे, अणिट्टे, अकंते, अप्पिए, अमणुण्णे, अमणामे, हीणस्सरे, दीणस्सरे, अणिट्ठस्सरे, अकंतस्सरे, अपियस्सरे, अमणुण्णस्सरे, अमणामस्सरे, अणाएज्जवयणपच्चायाते । जा वि य से तत्थ बाहिरब्भंतरिता परिसा भवति सा वि त णं णो आढाति, णो परिताणाति, नो महरिहेणं आसणेणं उवणिमंतेति, भासं पि त से भासमाणस्स जाव चत्तारि पंच जणा अवुत्ता चेव अब्भुटुंति-मा बहुं अज्जउत्तो! भासउ २।। मातीणंमातंकटु आलोचितपडिकते कालमासे कालं किच्चा अण्णतरेसुदेवलोगेसु देवत्ताए उववत्तारो भवंति, तंजहा–महिड्डिएसु जाव चिरद्वितीएसु, से णं तत्थ देवे भवति महिड्डीते जाव चिरद्वितीते हारविरातितवच्छे कडकतुडितथंभितभुते अंगद-कुंडल-मट्टगंडतलकनपीढधारी, विचित्तहत्थाभरणे, विचित्तवत्थाभरणे, विचित्तमालामउली, कल्लाणगपवरवत्थपरिहिते, कल्लाणगपवरगंधमल्लाणुलेवणधरे, भासरबोंदी, पलंबवणमालधरे, दिव्वेणं वनेणं, दिव्वेणं गंधेणं, दिव्वेणं रसेणं, दिव्वेणं फासेणं, दिव्वेणं संघातेणं, दिव्वेणं संठाणेणं, दिव्वाते इड्डीते, दिव्वाते जूतीए, दिव्वाते पभाते, दिव्वाते छायाते, दिव्वाते अच्चीए, दिव्वेणं तेएणं [दिव्वाते छायाते दिव्वाए अच्चीए दिव्वेणं तेएणं] दिव्वाते लेस्साते दस दिसाओ उज्जोवेमाणे, पभासेमाणे, महयाहतणट्टगीतवाति-ततंतीतलताल-तुडितघणमुर्तिगपडुप्पवातितरवेणंदिव्वाई भोगभोगाई भुंजमाणे विहरति। जा वि त से तत्थ बाहिरब्भंतरिता परिसा भवति सा वि त णमाढाति परियाणाति महारिहेणमासणेणं उवनिमंतेति, भासं पि त से भासमाणस्स जाव चत्तारि पंच देवा अवुत्ता चेव अब्भुढेंति-बहुं देवे! भासउ २। से णं ततो देवलोगातो आउक्खएणं ३, जाव चइत्ता इहेव माणुस्सए भवे जाई इमाई कुलाई भवंति, अड्डाई जाव बहुजणस्स अपरिभूताई तहप्पगारेसु कुलेसु पुमत्ताते पच्चाताति । से णं तत्थ पुमे भवति सुरूवे सुवन्ने सुगंधे सुरसे सुफासे इट्टे कंते जाव मणामे अहीणस्सरे जाव मणामस्सरे आदेज्जवतणपच्चायाते । जा वि य से तत्थ बाहिरब्भंतरिता परिसा भवति सा वि त णं आढाति जाव बहुमज्जउत्ते । भासउ २! ।। सू० ५९७।। (મૂ૦) આઠ સ્થાનક-પ્રકાર વડે માયાવી, માયા વડે અતિચાર કરીને તેને આલોચે નહિ–ગુરુ આગળ પડિક્કમે નહીં પ્રતિક્રમે
નહિ-મિથ્યાદુષ્કત આપે નહિ, યાવતું પ્રાયશ્ચિત્ત તપને અંગીકાર કરે નહિ, તે આ પ્રમાણે—મેં ભૂતકાળમાં પાપ કર્યું છે તેની નિંદા કેમ કરું ૧, કરું છું-વર્તમાનમાં પણ દોષ-સેવું છું તો પછી કેમ આલોઉં અને ભવિષ્યકાળમાં પણ દોષને સેવીશ તો કેમ આલોચના કરું ૩, જો હું ગુરુ સમક્ષ પાપ પ્રકાશું તો મારી અપકીર્તિ થશે ૪-અવર્ણવાદ થાય
૫, અપનય-પૂજા સત્કારની હાનિ થાય ૬, કીર્તિની હાનિ થાય ૮, અથવા મારા યશની હાનિ થાય. અને નિચેના 216