Page Text
________________
श्री स्थानाङ्ग सूत्र सानुवाद भाग २ ७ स्थानकाध्ययने अण्डजादियोनिसंग्रहः गणसंग्रहेतरैपिण्डापानैषणावग्रहाद्याः ५४३-५४५ सूत्राणि છે પરંતુ અમે નથી; તેથી રાગદ્વેષ વડે આચાર્ય દૂષિત હોવાથી એમની પાસે કોણ રહે? અને જો શિષ્ય સિવાય બીજા પ્રતીચ્છકોને આમંત્રણ કરે તો શિષ્યો બાહ્ય ભાવને પામે. તે વિચારે –પ્રતીચ્છકો જ એમના કૃપાપાત્ર છે તો અમે શા માટે ગુરુની સેવા કરીએ? અને તે પ્રતીચ્છકો તો સૂત્રાર્થ ગ્રહણની સમાપ્તિ થયે છતે પોતાના ગચ્છમાં ચાલ્યા જાય છે તેથી આચાર્ય, શિષ્યો અને પ્રતીચ્છકો ઉભયથી ભ્રષ્ટ થાય છે. વળી જો વૃદ્ધોને આમંત્રણ કરે તો તરુણો બાહ્ય ભાવને પામે અને ગુરુની અથવા ક્ષેત્રની તપાસ કરનારા સાધુઓના ઉપકરણોની પ્રત્યુપેક્ષા કરે નહિ તથા કૃતિકર્મ (વંદન) અને ભક્તપાનનું લાવવું વગેરે કરે નહિ અને આવા પ્રકારના ભયથી તરુણોને જ પૂછે અને વૃદ્ધોને ન પૂછે તો વૃદ્ધો વિચારે કે-અમે મૂળાના પત્ર સરખા અસારે થયા તેથી અમે પરાભવને પામીએ છીએ માટે ગચ્છાંતરમાં જઈએ માટે જો બધા મુનિઓને ન પૂછે તો ઘણા દોષો થાય છે તેથી સર્વને પૂછવું તે જ હિતાવહ છે. (૭-૮)
'અણુપ્રશ્નારૂં તિ નહિ મેળવેલા વસ્ત્રપાત્રાદિ ઉપકરણોને સમ્યગૂ એષણાદિ શુદ્ધિ વડે ઉત્પન્ન કરનાર થાય છે ૬.. સંરક્ષયિતા–ચોરાદિથી ઉપાય વડે સંરક્ષણ કરનાર થાય છે, સાપયિતા–સાગારિક-ગૃહસ્થથી અલ્પ કરવા વડે અર્થાત્ તેને ખબર ન પડે તેમ અથવા મલિનતાથી રક્ષણ કરવા વડે સારી રીતે ગોપાવનાર હોય છે ૭. એવી રીતે સંગ્રહસ્થાનથી વિપર્યભૂત અસંગ્રહસૂત્ર પણ વિચારવું. //પ૪૪ો.
અનંતર આજ્ઞા પ્રત્યે પ્રયુજનાર નહિ હોય એમ કહ્યું અને આજ્ઞા તો પિંડેષણાદિ વિષયવાળી છે માટે પિંડેષણાદિ સૂત્રષકને કહે છે. 'સત્ત fપડેસVIIક' પિંડ એટલે સિદ્ધાંતની ભાષાએ ભોજનની એષણાલેવાના પ્રકારો તે પિંડેષણા. તે આ પ્રમાણે— संसट्ठ १ मसंसट्ठा २. उद्धड ३ तह अप्पलेविया ४ चेव । उग्गहिया ५ पग्गहिया ६, उज्झियधम्मा य ७ सत्तमिया ।।९।।
સંસૃષ્ટ, અસંસૃષ્ટ, ઉદ્ધતા, અલ્પલપા, અવગૃહીતા, પ્રગૃહીતા, ઉક્તિધ આ સાતમી પિંડેષણા જાણવી. (૯)
આ ગાથાની વ્યાખ્યા સ્વયં ટીકાકાર કરે છે–અહિં અસંતૃષ્ટા હાથ અને પાત્ર વડે વિચારવી. 'મસંસ હત્યે અસંસર્વે મત્તે, અવરવિત્તિ વૃત્ત મવરૂ' અર્થાત્ નહિ ખરડાયેલ હાથ અને નહિ ખરડાયેલ-પાત્ર હોય, એવી રીતે અપાયેલું ગ્રહણ કરવાથી પહેલી અસંસૃષ્ટા થાય છે. (મુખથી સુખે ઉચ્ચારણ કરવા સારુ ગાથામાં અન્યથા પાઠ છે) ૧, બીજી સંસૃષ્ટા હાથ અને પાત્રથી વિચારવી 'સંસટ્ટે હત્યે સંદ્દે મત્તે, રવિત્તિ વત્ત મવ' ખરડાયેલ હાથ અને ખરડાયેલ પાત્ર વડે અપાયેલું ગ્રહણ કરવાથી બીજી સંસૃષ્ટા થાય છે , ઉદ્ધતા-સ્થાલી વગેરેમાં પોતાના યોગ વડે પીરસવા માટે ભોજનજાત (પ્રકાર) કાવ્યું હોય તેમાંથી 'સંસટ્ટે હત્યે અસંસદૃ મને સંસદ્ વા મને સંસદ્ વા હલ્થ' અર્થાતુ નહિ ખરડાયેલ હાથ, નહિ ખરડાયેલ પાત્ર અથવા ખરડાયેલ પાત્ર કે ખરડાયેલ હાથ હોય એવી રીતે ગ્રહણ કરવાથી ત્રીજી ૩, ચોથી અલ્પલેપા. અહિં અલ્પ શબ્દ અભાવવાચક છે અર્થાત્ નિર્લેપ પૃથક્ (પૌવા) વગેરે લેવાથી ચોથી ૪, અવગૃહીતા-ભોજનકાળમાં શરાવ વગેરેમાં ગ્રહણ કરેલ જ જે ભોજન હોય તેમાંથી લેવાથી પાંચમી ૫, પ્રગૃહીતા એટલે ભોજનવેળાએ દેવા માટે ઉદ્યત થયેલાએ (પીરસવાને અર્થે) હસ્તાદિ વડે ગ્રહણ કરેલ ભોજનજાત હોય અથવા પોતાના હસ્તાદિ વડે ભોજન કરવા માટે જે આહાર લીધો હોય તે લેવાથી છઠ્ઠી ૬, ઉન્દ્રિતધમ-જે પરિત્યાગ કરવા યોગ્ય ભોજન હોય, જેને અન્ય દ્વિપદ વગેરે (શ્રમણ માહણાદિ) ઇચ્છે નહિ તેવું અથવા અર્ધ્વ છોડેલો આહાર ગ્રહણ કરવાથી સાતમી ૭. આ રહસ્ય છે. પાનક (પાણી) ની એષણા એ જ છે. વિશેષ એ કે ચોથી અલ્પલેવામાં વિવિધપણું છે, તેમાં આયામ-ઓસામણ, સોવીરક-કાંજી આદિ (ઉષ્ણોદક, તંદુલાદક) નિર્લેપ જાણવું. (અક્ષરસ, દ્રાક્ષજલ, આંબલવાણી લેપકત છે, તે લેવા યોગ્ય નથી.)
‘૩Vદપનિ ત્તિ ગ્રહણ કરાય છે તે અવગ્રહ અર્થાત્ વસતિ. તે વિષયમાં પ્રતિમા-અભિગ્રહો તે અવગ્રહપ્રતિમા.
1. ગાથામાં પ્રથમ સંસૃષ્ટા પછી અસંસૃષ્ટા છે. 2, વાલ, ચણાદિ.
162
| SR No. | 005768 |
| Book Title | Sthanang Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanandvijay |
| Publisher | Guru Ramchandra Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 484 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & agam_sthanang |
| File Size | 12 MB |