________________
६ स्थानकाध्ययने अकर्मभूम्याद्याःऋतवोऽवमरात्रा अतिरात्राः ५२२-५२४ सूत्राणि श्री स्थानाङ्ग सूत्र सानुवाद भाग २ fધતિ, વિત્તિ, વૃદ્ધિ, dછી ૭ | जंबूमंदरदाहिणेणं छ महानदीओ पन्नत्ताओ, तंजहा–गंगा, सिंधू, रोहिता, रोहितंसा, हरी, हरिकता ८ । जंबूमंदरउत्तरेणं छ महानदीतो पन्नत्ताओ, तंजहा-नरकंता, नारिकता, सुवन्नकूला, रुप्पकूला, रत्ता, रत्तवती ९ । जंबूमंदरपुरित्थिमेणं सीताते महानदीते उभयकूले छ अंतरनदीओ पन्नत्ताओ, तंजहा–गाहावती, दहवती, पंकवती तत्तजला, मत्तजला, उम्मत्तजला १० । जंबूमंदरपच्चत्थिमेणं सीतोदाते महानदीते उभयकूले छ अंतरनदीओ पन्नत्ताओ, तंजहा-खीरोदा,सीहसोता, अंतोवाहिणी, उम्मिमालिणी, फेणमालिणी,गंभीरमालिणी ११, धायइसंडदीवपुरथिमद्धे णं छ अकम्मभूमीओ पन्नत्ताओ, तंजहा–हेमवए एवं जहा जंबुद्दीवे २ [तहा नदी] जाव अंतरनदीतो २२, जाव पुक्खरवदीवड्डपच्चत्थिमद्धे भाणितव्वं ५५ ।। सू० ५२२।। ૪૩–પત્તા, નહી–પાસે, વરસારસ્તે, સર, હેમંતે, વસંત, ગણેશ IIટૂ વરરા छ ओमरत्ता पन्नत्ता, तंजहा-ततिते पव्वे, सत्तमे पव्वे, एक्कारसमे पव्वे, पन्नारसमे पव्वे, एगूणवीसइमे पव्वे, तेवीसइमे पव्वे २ । छ अइरत्ता पन्नत्ता, तंजहा–चउत्थे पव्वे, अट्ठमे पव्वे, दुवालसमे पव्वे, सोलसमे पव्वे, वीसइमे पव्वे, चउवीसइमे पव्वे ३ ।। सू० ५२४।। (મૂળ) જંબૂદ્વીપ નામના દ્વીપમાં છ અકર્મભૂમિઓ કહેલી છે, તે આ પ્રમાણે—હૈમવત, હૈરણ્યવત, હરિવર્ષ, રમ્યફવર્ષ
દેવકુ અને ઉત્તરકુરુ ૧, જંબૂદ્વીપ નામના દ્વીપમાં છ વર્ષક્ષેત્ર કહેલા છે, તે આ પ્રમાણે–ભરત, ઐરાવત, હેમવત, હેરણ્યવત, હરિવર્ષ અને રમ્યફવર્ષ ૨, જંબૂદ્વીપ નામના દ્વીપમાં છ વર્ષધ પર્વતો કહેલા છે, તે આ પ્રમાણેચુલ્લહિમવત, મહાહિમવંત, નિષધ, નીલવાન, રૂપી (મિ) અને શિખરી ૩, જંબૂદ્વીપમાં મેરુપર્વતની દક્ષિણ દિશાએ છ ફૂટો-શિખરો કહેલા છે, તે આ પ્રમાણે—ગુલ્લહૈમવતકૂટ, વૈશ્રમણકૂટ, મહાહૈમવતટ, વૈર્યટ, નિષધટ અને રુચકટ ૪, જંબુદ્વીપમાં મેરુપર્વતની ઉત્તર દિશાએ છ ફૂટો કહેલા છે, તે આ પ્રમાણે–નીલવાનકૂટ, ઉપદર્શનકૂટ, રુક્નિકૂટ, મણિકંચનકૂટ, શિખરીફૂટ અને તિગિચ્છકૂટ ૫. (છ વર્ષધર પર્વત ઉપર રહેલા સિદ્ધાયતનકૂટને છોડીને શેષ કૂટોમાંથી પ્રથમ અને અંત્ય એમ બે બે કૂટનું અહિં ગ્રહણ કરેલ છે.) જંબૂદ્વીપ નામના દ્વીપમાં છ મહાદ્રહો કહેલા છે, તે આ પ્રમાણે—પદ્મદ્રહ, મહાપદ્મદ્રહ, તિગિચ્છદ્રહ, કેસરીદ્રહ, મહાપૌંડરિકદ્રહ અને પુંડરીકદ્રહ ૬, ત્યાં મહદ્ધિક છે દેવીઓ યાવતું એક પલ્યોપમની સ્થિતિવાળી વસે છે, તે આ પ્રમાણે –શ્રી ૧, ફ્રી ૨, ધૃતિ ૩, કીર્તિ ૪, બુદ્ધિ પ અને લક્ષ્મી ૬. ૭, જંબૂદ્વીપમાં મેરુપર્વતની દક્ષિણ દિશાએ છ મહાનદીઓ કહેલી છે, તે આ પ્રમાણે—ગંગા, સિંધુ, રોહિતા, રોહિતાશા, હરી અને હરિકાંતા ૮, જંબૂદ્વીપમાં મેરુપર્વતની ઉત્તર દિશાએ છ મહાનદીઓ કહેલી છે, તે આ પ્રમાણે-નરકાંતા, નારીકાંતા, સુવર્ણકૂલા, રૌધ્યકૂલા, રક્તા અને રક્તવતી ૯, જંબુદ્વીપમાં મેરુપર્વતની પૂર્વ દિશાએ સીતા મહાનદીના બન્ને કિનારાએ છ અંતરનદીઓ કહેલી છે, તે આ પ્રમાણે—ગ્રાહહતી, દ્રવતી, પકવતી, તHજલા, મત્તજલા અને ઉન્મત્તજલા ૧૦, જંબૂદ્વીપમાં મેરુપર્વતની પશ્ચિમ દિશાએ સીતાદા મહાનદીના બન્ને કિનારાએ છા અંતરનદીઓ કહેલી છે, તે આ પ્રમાણે—ક્ષીરોદા, સિંહશ્રોતા, અંતર્વાહિની, ઉર્મિમાલિની, ફેનમાલિની અને ગંભીરમાલિની ૧૧, ધાતકીખંડ દ્વીપના પૂર્વાર્ધમાં છ અકર્મભૂમિ કહેલી છે, તે આ પ્રમાણે—હૈમવત. ઇત્યાદિ જેમ
જંબૂદ્વીપમાં કહ્યું તેમ નદી યાવત્ અંતરનદી પર્વત ૧૧ સૂત્રો કહેવા. ૨૨, યાવતું પુષ્કરવર દ્વીપાદ્ધના પશ્ચિમાદ્ધમાં 1. જો કે વર્ષક્ષેત્ર સાત છે તથાપિ અહિં ષસ્થાનકના અનુરોધથી છ કહેલા છે અથવા વર્ષધર પર્વતોના સંબંધથી છ કહેલા છે. 2. વર્ષ-ક્ષેત્રને ધારણ કરનારા અર્થાત્ મર્યાદા કરનાર તે વર્ષધર. 3. યાવત્ શબ્દથી ઘાતકીખંડ દ્વીપના પશ્ચિમાદ્ધમાં ૧૧ સૂત્ર અને પુષ્કરવર દ્વીપાદ્ધના પૂર્વાદ્ધમાં ૧૧ સૂત્ર સમજવા અર્થાત્ બૂઢીપ સંબંધી ૧૧, ધાતકીખંડ સંબંધી ૨૨ અને પુષ્કરાદ્ધના ૨૨ મળી કુલ ૫૫ સૂત્ર,
'
_133