________________
३ स्थानकाध्ययने उद्देशः ४ मंडलिका महालयाश्च २०४-२०५ सूत्रे श्री स्थानाङ्गसूत्र सानुवाद भाग १ હોય છે અર્થાત્ એક ક્રોડ, બેંતાલીસ લાખ, ત્રીશ હજાર, બસો ને ઓગણપચાસ યોજન કંઈક ઝાઝેરી પરિધિ છે. (૨૧૮)
'जंबूद्दीवो 'धायइ, 'पुक्खरदीवो य वारुणिवरो य । 'खीरवरो वि य दीवो, 'घयवरदीवो य 'खोयवरो ।।२१९।। [बृहत्सं० ८२] "नंदीसरो य 'अरुणो, “अरुणोवाओ य "कुंडलवरो य ।
તદનં "પુનવર, "પુત "કુંવરો તો વીવો રર || વૃિદë૦ ૮. - ૧ જંબુદ્વીપ, ૨ ધાતકી, ૩ પુષ્કરવરદ્વીપ, ૪ વાસણિવર, પક્ષીરવરદ્વીપ, ૬ ધૃતવરદ્વીપ, ૭ લોદ (ઈયુ)વર, ૮ નંદીશ્વર, ૯ અરુણ, ૧૦ અરુણોનપાત, ૧૧ કુંડલવર, ૧૨ શંખ, ૧૩ ચક, ૧૪ ભુજવર, ૧૫ કુશ અને ૧૬ ક્રોચવર દ્વીપ છે. આ ક્રમની અપેક્ષાએ અગિયારમા કુંડલવર નામના દ્વીપમાં પ્રાકાર અને કંડલની આકૃતિ જેવો કુંડલવર નામે પર્વત છે. (૨૧૯૨૨૦)
તેનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છેकुंडलवरस्स मज्झे, णगुत्तमो होति कुंडलो सेलो । पागारसरिसरूवो, विभयंतो कुण्डलं दीवं ॥२२१॥[द्वीपसा० ७२]
કુંડલવરદ્વીપની મધ્યમાં કુંડલશૈલ નામનો શ્રેષ્ઠ પર્વત છે. તે પ્રકાર (કોટ)ના જેવા રૂપવાળો અને કુંડલદ્વીપના બે વિભાગને કરનારો છે. (૨૨૧) : बायालीससहस्से, उव्विद्धो कुंडलो हवइ सेलो । एगं चेव सहस्सं, धरणियलमहे समोगाढो ॥२२२॥[द्वीपसा०७३]
તે કુંડલ પર્વત બેંતાલીશ હજાર યોજન ઊંચો અને એક હજાર યોજન જ જમીનની અંદર અવગાઢ (ઊંડો) છે. (૨૨૨) दस चेव जोयणसए, बावीसे वित्थडो य मूलंमि । सत्तेव जोयणसए, बावीसे वित्थडो मज्झे ॥२२३॥[द्वीपसा० ७४]
. "વારિ નોયસણ, વડવી વિOડો ૩ સિદરતને” દ્વિીપસાર૦ %] રિ૦ એક હજાર ને બાવીશ યોજના મૂલમાં વિસ્તારથી છે. મધ્યમાં સાતસો ને બાવીશ યોજન વિસ્તારથી છે (૨૨૩) અને શિખર ભાગે ચારસો ને ચોવીશ યોજન વિસ્તારવાળો છે. તેરમા અચકવર નામના દીપમાં કંડલના જેવી આકૃતિવાળો રુચક નામનો પર્વત છે. આ ચક પર્વતનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છે– रुयगवरस्स उ मझे, नगुत्तमो होति पव्वओ रुयगो। पागारसरिसरूवो, रुअगं दीवं विभयमाणो।।२२४।।[द्वी०सा० ११२]
ચકવર નામના દ્વીપના મધ્યમાં પર્વતોમાં શ્રેષ્ઠ રુચક નામનો પર્વત છે. તે પ્રકારના જેવા રૂપવાળો અને ચક દ્વીપનો વિભાગ કરનારો रुयगस्स उ उस्सेहो, चउरासीतिं भवे सहस्साइं । एगंचेव सहस्सं, धरणियलमहे समोगाढो ।।२२५।।[द्वी०सा० ११३] * રુચકવર પર્વતનો ઉલ્લેધ (ઊંચાઈ) ચોરાશી હજાર યોજન છે અને એક હજાર યોજન પૃથ્વીની અંદર અવગાઢ છે. (૨૨૫). दस चेव सहस्सा खलु बावीसा जोयणाण बोद्धव्वा । मूलंमि उ विक्खंभो, साहीओ रुयगसेलस्स ॥२२६।।
| કિસ્સા ૨૨૪] મૂલ એટલે જમીનની સપાટીએ દશ હજાર યોજન અને બાવીશ યોજન કાંઈક અધિક ચક પર્વતની પહોળાઈ છે. | (૨૨૬)
ચકપર્વતનો મધ્યમાં વિસ્તાર (પહોળાઈ) સાત હજાર ને બાવીશ યોજન અધિક છે અને ટોચ ઉપરનો વિસ્તાર ચાર હજાર ને ચોવીશ યોજન અધિક છે. ll૨૦૪ 1. અહિં નંદીશ્વર સુધી ક્રમ બરાબર છે, પછી અરુણદ્વીપથી મતાંતર છે કારણ કે કેટલાએક આચાર્ય ત્રિપ્રત્યવતાર માને છે. 2. તેવીકે નિ તપસરપ્રાપ્ત
– 271