________________
श्री स्थानाङ्गसूत्र सानुवाद भाग १ २ स्थानकाध्ययने उद्देशः ३ जम्बूद्वीपादेः वेदिकादेः वर्णनम् ९१-९२-९३ सूत्राणि ७, पितर् ८, लग ८, अर्थभा १०, सविता ११, त्वष्टा १२, वायु १३, चंद्रानि १४, भित्र १५, चंद्र १६, निर्ऋति १७, आप १८, विश्व १८, ब्रह्मा २०, विष्णु २१, वसु २२, वरुए २३, २४, विवृद्धि २५, (ग्रंथांतरभां अहिर्बुध्न छे.) पूषा २६, અશ્રી ૨૭, યમ ૨૮. ગ્રંથાંતરમાં વળી અશ્વિની નક્ષત્રથી આરંભીને રેવતી નક્ષત્ર સુધી દેવતાઓના નામ આ પ્રમાણે છે—૧ अश्वी', २ यभ, उ ध्हन, ४ भवन, ५ शशी, ६ शूलभृत् ७ सहीति, ८१, ८ इशी, १० पितर, ११ योनि, १२ अर्यमा, १३ हिनङ्कृत, १४ त्वष्ट, १५ पवन, १६ शनि, १७ भित्र, १८ द्र, १८ निर्ऋति, २० तोय, २१ विश्व, २२ ब्रह्मा २३ हरि, २४ बुध, २५ वरुण, २६ अनुयाह, २७ अहिर्बुध्न भने २८ पुषा सेभ भएावा. [ वाराही ० बृहत्संहिता ९७/४-५ ] અંગારક વગે૨ે અઠ્યાસી ગ્રહો સૂત્રમાં કહેલા તે કેવલ અમારા વડે જોવાયેલ કેટલાએક પુસ્તકોમાં યથોક્ત સંખ્યા મળતી છે. अहिं सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्र ने अनुसारे या संख्या भेजववी भेध्ये या प्रमाणे सूर्यप्रज्ञप्तिनुं सूत्र छे - 'तत्थ खलुं इमे अट्ठासीई महागहा पन्नत्ता, तं जहा–१, इंगालए, २ वियालए (यावत् 2) ८८ भावकेऊ' – सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रना खा पाहनो मतल સંગ્રહણીની નીચેની ગાથાઓમાં કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે—
इंगाल १ वियाल २, लोहियक्खे ३ सणिच्छरे ४ चेव । आणि ५ पाहुणिए ६, कणगसनामा उ पंचेव ११ ॥७८॥ सोमे १ सहिए २ आसासणे य ३ कज्जोवए य ४ कब्बडए ५। अयकरए ६ दुंदुहए ७, संखसनामाओ तिन्नेव १० (२१) ॥७९॥ तिन्नेव कंसनामा ३, नीला ५ रुप्पी य ७ होंति चत्तारि ।
भास ९ तिलपुप्फवन्ने ११ [दगे य] दग पंण [पंच] वण्णे य १३ काय काकंधे १५ (३६) । ८० ।।
इंग्ग १ धूमकेऊ २, हरि ३ पिंगलए ४ बुहे य ५ सुक्के य ६ ।
बहस्सइ ७ राहु ८ अगत्थी ९, माणवर १० कास ११ फासे य १२ (४८) २८१ ॥
धूरे[ धूर ] १ पमुहे २ वियडे [वियड ] ३, विसंधि-णियल्ले ४-५ तहां पयल्ले य६ । जडियाइलए ७ अरुणे ८, अग्गिल ९ काले १० महाकाले ११ (५९) ॥८२॥ सोत्थिय १ सोवत्थिय[ए] २, वद्धमाणगे ३ तहा पलंबे य ४ । निच्चालोए ५ णिच्चुज्जोए ६ सयंपभे ७ चेव ओभासे ८ (६७) ||८३ ॥ सेयंकर १ खेमंकर २, आभंकर ३ पभंकरे य ४ बोद्धव्वे । अर ५ विरए य६ तहा, असोग ७ तह वीयसोगे य ८ (७५) ॥ ८४ ॥ विमल १ वितत्त २ वितत्थे ३, विसाल ४ तह साल ५ सुव्वए ६ चेव । अनिट्टी ७ एगजडी ८ य होइ बिजडी य ९ बोद्धव्वे (८४) ॥८५॥ करकरए १ रायग्गल २, बोद्धव्वे पुप्फ ३ भावकेऊ य ४ । (८८) अट्ठासी गहा खलु यव्वा आणुपुव्वीर ||८६ ॥
આ ગાથાઓનો અર્થ મૂલસૂત્રના અનુવાદ પ્રમાણે જાણી લેવો. હવે જંબુદ્રીપના અધિકારથી બીજું વર્ણન કરે છે— जंबूद्दीवस्स णं दीवस्स वेइआ दो गाउयाई उड्डुं उच्चत्तेणं पन्नत्ता ।
लवणे णं समुद्दे दो जोयणसयसहस्साइं चक्कवालविक्खंभेणं पन्नत्ते । लवणस्स णं समुद्दस्स वेतिया दो
1. અહિઆ ક્રમમાં ફરક છે પણ નામ એક જ છે. સોમને બદલે શશી છે ઇત્યાદિ એકાર્થવાચક છે. ફક્ત ૨૭મો અહિર્બુઘ્ન નામનો ફરક છે. 2. ટીકામાં સૂર્યપ્રશસિનો પાઠ આપેલ છે તે સંક્ષિપ્ત કરીને લખેલ છે, કારણ કે એ જ પાઠમાં કહેલ ગ્રહોના નામો સંગ્રહણીની નવ ગાથામાં કહેલ છે.
122