Dashvaikalik Sutram Part 02

SR No.: 005764
Original Sutra Author: N/A
Author: Gunhansvijay, Bhavyasundarvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 326
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_dashvaikalik
File Size: 8 MB

Page 41

r
***
Fr
ક દશવૈકાલિક સૂર ભાગ-૨ હANCE અધ્ય. ૨ નિયુક્તિ - ૧૦૧-૧૦૨ - + गद्यलक्षणमाह-'मधुरं' सूत्रार्थोभयैः श्रव्यम् 'हेतुनियुक्तं' सोपपत्तिकम् 'ग्रथितं' ।
बद्धमानुपूर्व्या 'अपादं' विशिष्टच्छन्दोरचनायोगात्पादवर्जितम् विरामः-अवसानं तत्संयुक्तमर्थतो न तु पाठतः इत्येके, जहा-जिणवरपादारविंदसंदाणिउरुणिम्मल्लसहस्स * एवमादि असमाणिउं न चिट्ठइत्ति यतिविशेषसंयुक्तं अन्ये, अपरिमितं चावसाने | बृहद्भवतीत्येके, अन्ये त्वपरिमितमेव भवति बृहदित्यर्थः, अवसाने मृदु पठ्यत इति શેષ:, વ્યં પદમ, તિ' વિંગારં જ્ઞાતિવ્યનિતિ માથાર્થ: ૨૭I.
ગદ્યનું લક્ષણ કહે છે.
(૧) ગદ્ય ગ્રથિતપદઃ મધુર હોય = સૂત્ર, અર્થ અને તદુભયથી સાંભળવું ગમે તેવું . ન હોય. યુક્તિયુક્ત હોય. આનુપૂર્વીથી = ક્રમશઃ બંધાયેલું હોય. ક્રમભંગ ન હોય. તથા :
એમાં વિશિષ્ટ છંદરચના ન હોવાથી એ પાદ વર્જિત હોય. (શ્લોકરૂપ હોય તો ચાર પાદ | | વગેરે હોય. પણ એવું આમાં નથી. તથા એ વિરામ = અવસાનવાળું હોય. આમાં કેટલાંકો કહે છે કે એ અર્થથી વિરામવાળું હોય, પાઠથી વિરામવાળું ન હોય. |
દા.ત. જિનવરનાં પદકમળમાં બંધાયેલા = સ્થાપિત કરાયેલા હજારો નિર્મલ ઉરુ. k વગેરે સમાપ્ત કર્યા વિના ગદ્યપદ અટકે નહિ. અર્થાત્ આ રીતે અધુરો અર્થ ન છોડે. અર્થ સંપૂર્ણ હોય.
કેટલાંકો કહે છે કે અવસાનયુક્ત એટલે એક વિશેષ પ્રકારનાં વિરામથી યુક્ત. તથા આ ગદ્ય અવસાનમાં અપરિમિત હોય છે એટલે કે મોટું હોય છે.
કેટલાકો અપરિમિત ચાવલાને એ ભેગું ગણે છે. જ્યારે અન્ય લોકો આ પ્રમાણે અર્થ [ કરે છે કે ગદ્યપદ અપરિમિત જ = મોટું હોય છે. અને અવસાનમાં = અંતમાં મૃદુ, કોમળ
બોલાય છે. મૃ૬ પતે એ શેષ તરીકે લાવવું. આમ પિિમત અને અવસાને નો જુદો || | જુદો અર્થ લે છે.
ટુંકમાં ગદ્યકાવ્ય આવા પ્રકારનું જાણવું.
अधुना पद्यमाह-पद्यं तु, तुशब्दो विशेषणार्थः, भवति 'त्रिविधं' त्रिप्रकारं, . सममर्धसमं च नाम विषमं च, कैः सममित्यादि ? अत्राह-पादैरक्षरैश्च, पादैः ।
चतुःपादादिभिरक्षरैः गुरुलघुभिः, अन्ये तु व्याचक्षते-समं यत्र चतुर्वपि पादेषु । मा समान्यक्षराणि, अर्धसमं यत्र प्रथमतृतीययोद्वितीयचतुर्थयोश्च समान्यक्षराणि, विषमं तु ।।
'