Avashyak Niryukti Part 06

SR No.: 005758
Original Sutra Author: N/A
Author: Aryarakshitvijay
Publisher: Vijay Premsuri Sanskrit Pathshala
Publication Year: 2010
Total Pages: 442
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_aavashyak
File Size: 10 MB

Page 89

5
कीर, पडिस्सए मुहुत्तयं संचिक्खाविज्जइ जाव उवउत्तो, तत्थ अहाजायं न कीरइ, तत्थ जेण 10 ઉપદ્રવ ન હોય ત્યારે આ વિધિ જાણવી. અશિવમાં—વ્યંતરાદિકૃત ઉપદ્રવમાં આ વિધિ કરે નહીં, (કારણ કે અશિવસમયે આવી વિધિ કરવાથી દુષ્ટ દેવતાનો ઉપદ્રવ થવાની શક્યતા છે.) માત્ર જે સાધુ ઉપાશ્રયમાં રહ્યો છે તે વડીનીતિ, લઘુનીતિ, શ્લેષ્મના પ્યાલા(=માત્રક) ત્યજી દે, વસતિનું પ્રમાર્જન કરે. કાયોત્સર્ગદ્વાર પૂર્ણ થયું. પી
અવતરણિકા : હવે ઉપવાસ અને અસ્વાધ્યાયદ્વાર જણાવે છે
ગાથાર્થ : ટીકાર્થ પ્રમાણે જાણવો.
ટીકાર્થ : કાલધર્મ પામનારા જો આચાર્ય હોય અથવા અન્ય હોય પણ લોકમાં પ્રસિદ્ધ હોય અથવા મરનાર સાધુના સ્વજનો ત્યાં ઘણા બધા હોય કે જેઓ અકૃતિ કરતા હોય તો ઉપવાસ અને અસ્વાધ્યાય કરે. એ સિવાય શેષ સાધુઓ કાલ પામે તો ઉપવાસ કે અસ્વાધ્યાય કરવાની જરૂર નહીં, અર્થાત્ સ્વાધ્યાય કરે. આ પ્રમાણે શિવમાં વિધિ જાણવી.
અશિવને કારણે કાલધર્મ થયો હોય તો ઉપવાસ ન કરે, પચ્ચક્ખાણવૃદ્ધિ કરે, અવિધિપારિસ્થાપનિકાનિમિત્તે કાયોત્સર્ગ કરે નહીં. ઉપાશ્રયમાં જ મુહૂર્ત સુધી કલેવરને રાખી મૂકે “જેથી દેવલોકમાં ગયેલ તે જીવ ઉપયોગ મૂકે ત્યારે પોતાનું શરીર ઉપાશ્રયમાં રહેલું જોઈને ‘હું સાધુ હતો’ એવું તે જાણે. તેની બાજુમાં યથાજાત=મુહપત્તિ–રજોહરણ મૂકવાની જરૂર નથી. (કારણ કે તેનું શરીર ઉપાશ્રયમાં જ છે. શ્મશાનભૂમિમાં હોય તો કલેવરની બાજુમાં ઉપકરણો રાખવા 25 પડે જેથી ઉપકરણોને જોઈને ‘હું સાધુ હતો' એવું તે દેવ જાણે. જ્યારે અહીં તો ઉપાશ્રયમાં જ હોવાથી યથાજાત કરવાની જરૂર નથી.)
15
૭૬ * આવશ્યકનિયુક્તિ • હરિભદ્રીયવૃત્તિ • સભાષાંતર (ભાગ-૬)
वंदित्तेत्यादि सिवे विही, असिवे न कीरइ, जो पडिस्सए अच्छइ सो उच्चारपासवणखेलमत्तगे विगिंच वसहिं पमज्जइत्ति काउस्सग्गदारं गयं, इयाणि खमणासज्झायदारा भण्णंति— खमणे य असज्झाए राइणिय महाणिणाय नियगा वा । सेसेसु नत्थि खमणं नेव असज्झाइयं होइ ॥ ६० ॥
व्याख्या-क्षपणं अस्वाध्यायश्च जइ 'राइणिओ 'त्ति आयरिओत्ति 'महाणिणाओ 'त्ति महाजणणाओ 'नियगा वा' सण्णायगा वा से अत्थि, तेसिं अधितित्ति कीरइ, 'सेसेसु नत्थि खमणं' सेसेसु साहुसु न कीरइ खमणं, णेव असज्झाइयं होइ, सज्झाओवि कीरइत्ति भणियं होइ, एवं ताव सिवे, असिवे खमणं नत्थि जोगवुड्डी कीरइ, काउस्सग्गो अविहिविर्गिचणिया
20
६८. वन्दित्वेत्यादि शिवे विधिः, अशिवे न क्रियते, यः प्रतिश्रये तिष्ठति स उच्चारप्रश्रवणश्लेष्ममात्रकाणि शोधयति वसतिं प्रमार्जयति इति कायोत्सर्गद्वारं गतं, इदानीं क्षपणास्वाध्यायद्वारे भण्येते - यदि रालिक इति आचार्य इति महानिनाद इति महाजनज्ञातो निजका वा सज्ञातीया वा तस्य सन्ति तेषामधृतिरिति क्रियते, 30 'शेषेषु नास्ति क्षपणं' शेषेसु साधुषु न क्रियते क्षपणं, नैवास्वाध्यायिकं भवति, स्वाध्यायोऽपि क्रियते इति भणितं भवति, एवं तावत् शिवे, अशिवे क्षपणं नास्ति योगवृद्धिः क्रियते, कायोत्सर्गोऽविधिपारिस्थापनिक्यै न क्रियते, प्रतिश्रये मुहूर्त्तं प्रतीक्ष्यते यावदुपयुक्तः, तत्र यथाजातं न क्रियते, तत्र येन