Avashyak Niryukti Part 06

SR No.: 005758
Original Sutra Author: N/A
Author: Aryarakshitvijay
Publisher: Vijay Premsuri Sanskrit Pathshala
Publication Year: 2010
Total Pages: 442
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_aavashyak
File Size: 10 MB

Page 34

ધર્મરૂચિઅણગારની કથા (VIHo...સૂત્ર) ૨૧ निसिद्धो मा पिय देवो य आउट्टो ॥५॥ वंदित्तु गओ बितियं तु दिट्ठिवाइयं खुड्डए उ एक्को । तेण ण पेहिय थंडिल्ल काइया लोभओ राओ ॥६॥ थंडिलं न पेहियंती न वोसिरे देवयाए उज्जोओ । अणुकंपाए कओ से दिट्ठा भूमित्ति वोसिरियं ॥७॥ एसो समिओ भणिओ अण्णो पुण असमिओ इमो भणिओ । सो काइयभोमाई एक्कक्कं नवरि पडिलेहे ॥८॥ नवि तिण्णि तिण्णि पेहे बेइ किमित्थं निविट्ठो होज्जुट्टो । काऊण उट्टरूवं च निविट्ठा देवया तत्थ ॥९॥ सो उठ्ठिओ य राओ तत्थ गओ 5 नवरि पेच्छए उझे । बितियं च गओ तत्थवि ततियंपि य तत्थवि णिविठ्ठो ॥१०॥ तो अण्णो उद्यविओ तेसुंपि तहेव देवया भणिओ । कीस न वि सत्तवीसं पेहिसी ? सम्म पडिवण्णो ॥११॥ બીજી બાજુ સાધુ માત્રાની શંકાથી પીડાય છે. તેથી ધર્મરૂચિ માત્રાને પીવા માટેની તૈયારી કરે છે. એટલે દેવ તેને અટકાવે છે અને કહે છે કે – “સામાયિક હોતે છતે નિષિદ્ધ છે તેથી હું માત્ર પી નહીં (અર્થાત્ તે જો સમભાવ અંગીકાર કર્યો છે તો આત્માની પોતાના જાતની પીડા પણ 10 આગમમાં નિષિદ્ધ છે. તેથી જેમ આ સાધુની પીડાને રક્ષવા માત્રુ પીવાનો વિચાર કરે છે, તેમ તારે પોતાની પીડાનું પણ રક્ષણ કરવું જોઈએ અને તેથી તું આ માત્રુ પી નહીં.) દેવ પ્રસન્ન થયો અને વંદન કરીને ગયો.
દૃષ્ટિવાદમાનું બીજું ઉદાહરણ આ પ્રમાણે જાણવું – એક નૂતન મુનિ માત્રુ પરઠવવાની જગ્યાને લોભના કારણે જોતો નથી. રાત્રિએ માત્રાની શંકા થતાં સ્થડિલભૂમિ=માત્રાનું સ્થાન જોયું 15 નથી માટે માત્રુ પરઠવતો નથી. દેવતાએ ભક્તિથી ત્યાં પ્રકાશ કર્યો. સાધુએ ભૂમિ જોઈ અને પછી માત્રુ પરઠવ્યું. આ પારિસ્થાનિકાસમિતિવાળો કહ્યો. બીજો એક અસિમિત આ પ્રમાણે જાણવો – તે સાધુ માત્રા વિગેરેની ત્રણ-ત્રણ ભૂમિ જોવાને બદલે એક–એક ભૂમિ જ જુએ છે. અને કહે છે કે “શું અહીં ઊંટ બેસી જવાનો? (કે જેથી ત્રણ–ત્રણ ભૂમિ જોવાની.)
દેવતા જોયેલા સ્થાનમાં ઊંટનું રૂપ કરીને બેસે છે. તે સાધુ રાત્રિએ ઊઠ્યો. માત્ર કરવા 20 બહાર ગયો ત્યારે ત્યાં ઊંટ બેઠેલું જુએ છે. બીજા સ્થાને ગયો તો ત્યાં પણ ઊંટ બેઠેલું હતું. ત્રીજા સ્થાને પણ ઊંટ હતું. બીજા સાધુને ઊઠાડ્યો. તે બીજા સાધુએ જોયેલ ભૂમિમાં પણ બધે ઊંટ બેઠેલા હતા. છેવટે દેવતાએ કહ્યું – “તે સત્યાવીશભૂમિઓ કેમ જોઈ નહીં?” (સત્યાવીશભૂમિઓ આ પ્રમાણે – માત્રા માટેની બારભૂમિઓ – નજીકમાં, મધ્યમાં અને દૂર એમ ત્રણ ભૂમિ તીવ્ર શંકા થઈ હોય અને દૂર સુધી ન જવાતું હોય ત્યારે નજીકના ક્ષેત્રમાં જોવાની હોય. આ જ પ્રમાણેની 25 १९. निषिद्धो मा पा देवश्चावर्जितः ॥५॥वन्दित्वा गतः, द्वितीयं दृष्टिवादिकं क्षुल्लकस्त्वेकः । तेन न प्रेक्षितं कायिकीस्थण्डिलं लोभतो रात्रौ ॥६॥ स्थण्डिलं न प्रेक्षितमिति न व्युत्सृजति देवतयोद्योतः । अनुकम्पया कृतः तस्य दृष्टा भूमिरिति व्युत्सृष्टम् ॥७॥ एष समितो भणितोऽन्यः पुनरसमितोऽयं भणितः । स कायिकभूम्यादि एकैकं परं प्रतिलिखति ॥८॥ नैव त्रीणि त्रीणि प्रत्युपेक्षते ब्रवीति किमिहोपविष्टो भवेदुष्ट्रः ? । कृत्वोष्ट्ररूपं चोपविष्टा देवता तत्र ॥९॥ स उत्थितश्च रात्रौ तत्र गतः परं प्रेक्षते उष्ट्रम् । द्वितीयं च 30 गतस्तत्रापि तृतीयमपि तत्राप्युपविष्टः ॥१०॥ ततोऽन्य उत्थापितस्तेष्वपि तथैव देवतया भणितः । कथं नैव सप्तविंशतिं प्रत्युपेक्षसे ? सम्यक् प्रतिपन्नः ॥११॥