Avashyak Niryukti Part 02

SR No.: 005754
Original Sutra Author: N/A
Author: Aryarakshitvijay
Publisher: Vijay Premsuri Sanskrit Pathshala
Publication Year: 2010
Total Pages: 414
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_aavashyak
File Size: 9 MB

Page 56

દાનનો કાળ અને દાન દેવાની પદ્ધતિ (નિ. ૨૧૭-૨૧૯) ** ૩૯
गमनिका - पूर्वार्ध सुगमं, कथं दीयत इत्याह- सूर्योदय आदौ यस्य दानस्य तत् सूर्योदयादि, सूर्योदयादारभ्य दीयत इत्यर्थः कियन्तं कालं यावत् ? - प्रातरशनं प्रातराशः प्रातर्भोजनकालं યાવત્ રૂતિ ગાથાર્થ: ારમાા
"
यथा दीयते तथा प्रतिपादयन्नाह -
सिंघाडगतिगचउक्तचच्चरचउमुहमहापहपहेसुं ।
दारेसु पुरवराणं रत्थामुहमज्झयारेसुं ॥२१८॥ वरवरिआ घोसिज्जन किमिच्छअं दिज्जए बहुविहीअं । सुरअसुरदेवदाणवनरिंदमहिआण निक्खमणे ॥२१९॥
તંત્ર શુદ્ધાń ૭ ત્રિń / ઋતુ + ચાં ચતુર્મુચ્યું | ‘મહાપથો' રાગમાń:, पथशब्दः प्रत्येकमभिसंबध्यते, सिङ्घाटकं च त्रिकं चेत्यादिद्वन्द्वः क्रियते, तथा द्वारेषु पुरवराणां 10 प्रतोलिषु इति भावार्थ:, 'रथ्यामुखानि' रथ्याप्रवेशा 'मध्यकारा' मध्या एव तेषु रथ्यामुखमध्यकारे स्विति गाथार्थः ॥ किं ?, वरवरिका घोष्यते - वरं याचध्वं वरं याचध्वमित्येवं घोषणा समयपरिभाषया वरवरिकोच्यते किमिच्छकं दीयत इति कः किमिच्छति ? यो
'
ટીકાર્થ : પૂર્વાર્ધ = ગાથાનો આગળો ભાગ સ્પષ્ટ જ છે. તે દાન કેવી રીતે દેવાય છે? તે કહે છે -- સૂર્યોદય એ છે શરૂઆતમાં જે દાનને તે દાન સૂર્યોદયના આદિવાળું કહેવાય અર્થાત્ 15 સૂર્યોદયથી લઈ દાન દેવાય છે. કેટલા કાળ સુધી અપાય છે ? – સવારના ભોજનકાળ સુધી અપાય છે (કેટલાક આચાર્યો ૨ ઘડી તો કેટલાક ૧ પ્રહર સુધી જણાવે છે.) I૨૧૭ના
અવતરણિકા : જે રીતે દાન અપાય છે તે રીતનું પ્રતિપાદન કરતા કહે છે →
ગાથાર્થ : શૃંગાટક, ત્રિક, ચતુષ્ક, ચત્વર, ચતુર્મુખ અને રાજમાર્ગોરૂપ માર્ગોને વિષે તથા મહાનગરોના દરવાજાઓને વિષે, શેરીઓના પ્રવેશમાર્ગમાં અને મધ્યમાં
5
ગાથાર્થ : વરરિકાની ઘોષણા થાય છે. ઘણા પ્રકારનું કિમિચ્છક (દાનમાં) અપાય છે. (આ બધું) સુર, અસુર, દેવ, દાનવ, નરેંદ્રોથી પૂજાયેલા તીર્થંકરોના નિષ્ક્રમણ સમયે થાય છે.
—
20
ટીકાર્ય : શૃંગાટક (A), ત્રિક(L), ચતુષ્ક (+), ચત્વર (*) ચતુર્મુખ = (જ્યાંથી ચારે દિશામાં માર્ગ નીકળતા હોય) અને મહાપથ = રાજમાર્ગ, અહીં પથ શબ્દ શૃંગાટકાદિ સર્વ સાથે જોડવો. આ બધાનો દ્વન્દ્વ સમાસ કરવો. તેથી શૃંગાટકાદિમાર્ગોને વિષે તથા નગરોના 25 પ્રતોલીને વિષે (દ્વારોને વિષે), શેરીઓનાં પ્રવેશમાં (શરૂઆતમાં) અને મધ્યમાં આ બધા સ્થાનોમાં ૨૧૮॥ “વર માંગો—વર માંગો’” એ પ્રમાણે ઘોષણા કરાય છે. આ ઘોષણાને શાસ્ત્રમાં “વરવરિકા’” શબ્દથી ઓળખાય છે. આ દાનમાં કિમિચ્છક અપાય છે અર્થાત્ જે વ્યક્તિ જે વસ્તુ ઈચ્છે તે વ્યક્તિને તેનું દાન અપાય છે. એ દાન શાસ્ત્રમાં (સમયત વ્) ‘કિમિચ્છક’ શબ્દથી * સિઙ્ગાટń. + મધ્યા. * યાષવધ્યું.
30