________________
જિનકલ્પ પૂર્વેની ભૂમિકા (નિ. ૪૭૭) * ૨૧૧ તવેજ સત્તા સુત્તળ, ત્તેન વભેળ ય । તુલ્તા પંચા વુન્ના, નિાધ્ધ વિપ્નો n’ आओ भावणाओ, ते पुण सत्तभावणाए भावेंति, सा पुण
"पढमा उवस्सयंमि, बितिया बाहिं ततिय चउक्कमि । सुण्णघरंमि चउत्थी, तह पंचमिआ मसाणमि ॥१॥"
''
सो बितियाए भावेइ । गोसालो सामिं भणइ एस देसकालो हिंडामो, सिद्धत्थो भइअज्ज अम्ह अन्तरं, पच्छा सो हिंडितो ते पासावच्चिज्जे पासति, भणति य-के तुब्भे ?, ते भांति - अम्हे समणा निग्गंथा, सो भणति - अहो निग्गंथा, इमो भे एत्तिओ गंथो, कहिं तुभे નિîથા ?, સો અપ્પો આયરિય વોટ્ટ-ોિ મખ્ખા, તુવ્સે ડ્થ બૈ ?, તાહે તેહિં માફ—
5
કરે છે. (જેઓ જિનકલ્પને સ્વીકારવાની ઇચ્છાવાળા હોય છે. તેઓ પોતાને પાંચ ભાવનાઓથી 10 ભાવિત કરે છે તે આ પ્રમાણે) – “તપથી, સત્ત્વથી, સૂત્રથી, એકત્વથી અને બળથી એમ પાંચ પ્રકારે જિનકલ્પને સ્વીકારનારની તુલના (તપાદિ માટે પોતે સમર્થ છે કે નહિ તે માટેની પૂર્વ તૈયારીને તુલના કહેવાય છે.) કહેવાયેલી છે.” ॥૧॥ આ આચાર્ય પોતાને સત્ત્વભાવનાથી ભાવિત કરે છે. તે સત્ત્વભાવના આ પ્રમાણે છે “પ્રથમ ઉપાશ્રયમાં સત્ત્વની પરીક્ષા કરે (અર્થાત્ પરિષહાદિ આવતા પોતાનું કેટલું સત્ત્વ છે ? તેની પરીક્ષા કરે) ત્યારપછી ઉપાશ્રયની 15 બહાર, ત્રીજીવારમાં ચારરસ્તા ઉપર, ચોથીવારમાં શૂન્યગૃહમાં તથા પાંચમી સત્ત્વભાવના સ્મશાનમાં કરે ॥૧॥' તે આચાર્ય બીજી સત્ત્વભાવનાવડે પોતાને ભાવિત કરતા હતા. ગોશાળાએ સ્વામીને કહ્યું, “પ્રભુ ! અત્યારે ભિક્ષાગ્રહણનો દેશકાળ વર્તી રહ્યો છે, તેથી આપણે ભિક્ષા માટે જઈએ.” સિદ્ધાર્થે (ભગવાનના શરીરમાં પ્રવેશીને) કહ્યું “આજે મારે ઉપવાસ છે.”
1
તેથી તે ગોશાળો એકલો નીકળ્યો. બહાર તેણે પાર્થસંતાનીયોને જોયા. તેથી તેઓને પૂછ્યું 20 – “તમે કોણ છો ?” તે સાધુઓએ કહ્યું, “અમે શ્રમણ નિગ્રંથો છીએ.” (ત્યારે તેમની ઉપધિ વગેરે તરફ ઈશારો કરતા) ગોશાળોએ કહ્યું, – “અહો ! નિગ્રંથો તમારી પાસે આટલો બધો ગ્રંથ (પરિગ્રહ) છે, તો તમે શી રીતે નિગ્રંથ છો ?' ગોશાળો પોતાના આચાર્યનું (ભગવાનનું) વર્ણન કરે છે કે, “અમારા આચાર્ય તો આવા આવા છે (અર્થાત્ અમારા આચાર્યપાસે એક
९३. तपसा सत्त्वेन सूत्रेणैकत्वेन बलेन च । तुलना पञ्चधोक्ता जिनकल्पं प्रतिपित्सोः ॥ १ ॥ एताः 25 ભાવના:, ते पुनः सत्त्वभावनया भावयन्ति सा पुनः प्रथमा उपाश्रये द्वितीया बहिः तृतीया चतुष्के । शून्यगृहे चतुर्थी तथा पञ्चमी श्मशाने ॥१॥ स द्वितीयया भावयति । गोशालः स्वामिनं भणति - एष देशकाल: हिण्डावहे, सिद्धार्थो भणति - अद्यास्माकमन्तरं (उपवास), पश्चात्स हिण्डमानः तान् पार्श्वापत्यान् પતિ, મતિ - પૂવમ્ ?, તે મત્તિ-વયં શ્રમળા નિભ્રંન્થા:, સ મળતિ-અહો નિર્પ્રન્ચા:, અયં ભવતામિયાત્ પ્રગ્ન્ય:, વવ પૂર્વ નિર્પ્રન્થા: ?, ૬ આત્મન આચાર્ય વર્ણયતિ-ફંદશો મહાત્મા, યૂવમત્ર અે ?, 30 तदा तैर्भण्यते