Tattvarthadhigam Sutra Part 02

SR No.: 005750
Original Sutra Author: N/A
Author: Udayprabhvijay
Publisher: Keshar Chandra Prabhav Hem Granthmala
Publication Year: 2016
Total Pages: 376
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 117

सानुवादस्वोपज्ञभाष्य-टीकालङ्कृतम्
८५ --- गन्धहस्ति . चक्षुर्दर्शनाज्ञान-काययोग-साकारानाकारोपयोगाहारादिप्रकाराः, विशेषस्तु बादरपृथिवीकायानामाद्याश्चतस्रो लेश्याः, शेषं समानम्, असङ्ख्येयाश्च प्रत्येकमुभये। कथं पुनरिदं विज्ञायते साकारानाकारोपयोगादिजीवलिङ्गकलापोऽत्राशेषप्राणिचिह्नभूतोऽस्तीति ? उच्यते → आगमतो युक्तितश्च, आगमस्तावत्→
___ * "पुढविकाइया णं भंते ! किं सागारोवओगोवउत्ता अणागारोवओगोवउत्ता? गोयमा! सागारोवओगोवउत्तावि अणागारोवओगोउत्तावि" (प्रज्ञा. सू. ३१२)। तथा
* “पुढविकाइए णं भंते ! अक्कंते समाणे केरिसयं वेदणं पच्चणुभवति ? गोयमा! से जहा नामते ५ केड़ पुरिसे तरुणे बलवं जुवाणे जाव निउणसिप्पोवगते ६ एगं पुरिसं जुण्णं जराजज्जरियदेहं परिहीणसगलिंदियवियारं (वावारं ?) दुब्बलं किलंतं जमलपाणिणा मुद्धाणंसि
•मगि। ભેદો (બંનેય પૃથ્વીકાયમાં જોવા મળે છે). વળી વિશેષ એ જાણવું કે બાદર પૃથ્વીકાય જીવોમાં પ્રારંભની ૪ લેયાઓ હોય છે (સૂક્ષ્મને ૩ જ હોય). શેષ વસ્તુઓ (સૂક્ષ્મ અને બાદમાં) સરખી હોય છે. વળી સૂક્ષ્મ અને બાદર પૃથ્વીકાય એ દરેક અસંખ્યાતા છે (બાદર કરતા સૂક્ષ્મનું અસંખ્યાતું વિશેષાધિક જાણવું.)
આગમ અને યુક્તિથી પૃથ્વીમાં ઉપયોગ સિદ્ધિ છે પ્રશ્ન: સમસ્ત પ્રાણીઓના ચિહ્ન (= લક્ષણ) ભૂત એવો સાકાર-અનાકાર ઉપયોગ વગેરે જીવના લિંગ (= લક્ષણ)નો સમૂહ પૃથ્વીકાયમાં છે એવું કઈ રીતે જાણી શકાય?
ઉત્તર : આગમ અને યુક્તિથી જાણી શકાય છે. ત્યાં પ્રથમ (આ વાતને સિદ્ધ કરનાર) આગમ આ મુજબ છે – “હે ભગવાન ! પૃથ્વીકાય જીવો શું સાકાર ઉપયોગથી ઉપયુકત છે કે અનાકાર ઉપયોગથી ઉપયુકત છે ? હે ગૌતમ ! પૃથ્વીકાય જીવો સાકાર ઉપયોગથી પણ ઉપયુક્ત છે અને અનાકાર ઉપયોગથી પણ ઉપયુકત છે” (પ્રજ્ઞાપના સૂ. ૩૧૨). વળી પૃથ્વીકાય જીવોની વેદના કેવી હોય તે દર્શાવતાં આગમમાં કહ્યું છે :
प्रश्न : प्रभु ! पृथ्वीय (75नी) संघहो यतi 340 HRनी नाने मनुलवे छ ?
ઉત્તર : હે ગૌતમ ! જેમ કોઈ તરુણ (= ચઢતી યુવાનીવાળો), બળવાન જુવાન १. विशेषास्तु - मु (रा)। २. चिह्नी - खं। ३. अणागारोवउत्ता-भां.खं..। ४. पच्चणुब्भवमाणे विहरति-मुद्रित भगवतिसूत्रे । ५. मए - मु (खं. भां.)। ६. वगए - मु (खं. भां.)। ★ पृथ्वीकायिका णं भदन्त ! किं साकारोपयोगोपयुक्ताः अनाकारोपयोगोपयुक्ता:? गौतम ! साकारोपयोगोपयुक्ता
अपि अनाकारोपयोगोपयुक्ता अपि। ★ पृथ्वीकायिकः णं भदन्तः ! किं आक्रान्त सन् कीदृशीं वेदनां प्रत्यनुभवति ? गौतम ! 'तद्यथा नामकःकश्चित् पुरुषस्तरुणो बलवान् युवा यावत् निपुणशिल्पोपगत एकं पुरुषं जीर्णं जराजर्जरितदेहं परिहीनसकलेन्द्रियव्यापारं दुर्बलं क्लाम्यन्तं पाणियमलेन मूर्ध्नि ...