Tattvarthadhigam Sutra Part 01

SR No.: 005749
Original Sutra Author: N/A
Author: Udayprabhvijay
Publisher: Vijay Kesharchandrasuri Foundation Girivihar Turst
Publication Year: 1950
Total Pages: 462
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 62

તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર
•भूमि .
૪૫
૨. ગન્ધહસ્તીના નામે જે અવતરણો અનેક શ્વેતાંબર ગ્રંથોમાં દેખાય છે તે અવતરણો લગભગ અક્ષરશઃ અને ક્યારેક કાંઈક શાબ્દિક ફેરફાર છતાં અર્થસામ્ય સાથે આ સિદ્ધસેનીય ટીકામાં જોવાય છે.'
૧૭. ગંધહસ્તી પદની મીમાંસા ઉપરોક્ત-ગંધહસ્તીના નામથી મળતાં અવતરણો સિવાય પણ બીજે જ્યાં ગંધહસ્તી નામ સંભળાય છે ત્યાં એ કયા સ્વરૂપે જાણવું ? એ વિષે પ્રાસંગિક વિમર્શ કરતાં પહેલાં એક સામાન્ય ઐતિહાસિક
कादिना
१. तुलन। माटे हुमो A. “निद्रादयो यतः समधिगताया एव दर्शनलब्धः | “आह च गन्धहस्ती - निद्रादयः समधिगताया एव दर्शनलब्धेरूपघाते वर्तन्ते,
उपयोगघाते प्रवर्तन्तेचक्षुदर्शनावरणादि चतुष्टयं | दर्शनावरण चतुष्टयं तूद्गमोच्छेदित्वात् समूलघातं हन्ति दर्शनलब्धिमिति” (१) तूद्गमोच्छेदित्वात् मूलघातं निहन्ति दर्शनलब्धिम् | प्रवचनसारोद्धारनी (द्वार २१६. ५३ धी ५८मी गाथा) सिद्धसेनीयवृत्ति. (२) इति ।। तत्त्वार्थ(अ.८, सू.८)वृत्तौ (पृ.१.३५) | मलयगिरिकृत सित्तरीटीका गाथा ५. (३) श्री देवेन्द्रसूरिकृतप्रथमकर्मग्रंथ टीका
गाथा १२. (४) प्रज्ञापनोपाङगम् - कर्मप्रकृतिपद उद्देश २, सूत्र - २९३
श्रीमलयगिरिसूरिकृत टीका . B. “या तु भवस्थके वलिनो द्विविधस्य “यदाह गन्धहस्ती-भवस्थकेवलिनो द्विविधस्य
सयोगाऽयोगभेदस्य सिद्धस्य वा दर्शन- सयोगायोगभेदस्य सिद्धस्य वा दर्शनमोहनीसप्तमोहनीयसप्तकक्षयादपायसद्व्यक्षयाच्चोप-पादि कक्षयाविर्भूता सम्यग्दृष्टिः सादिरपर्यवसाना इति” । सा सादिरपर्यवसा” नेति। तच्चार्थ (अ.१,
देवगुप्तसूरिकृतनवपदप्रकरणस्य यशोदेवोपाध्याय सू.७) वृत्तौ (पृ.६०) :
कृतवृत्ति गा. १९ C. “तत्र याऽपायसद्व्यवर्तिनी श्रेणिकादिनां “यदुक्तं गन्धहस्तिना तत्र :- याऽपाय सद्व्यवर्तिनी अपायो-मतिज्ञानांशः, सद्व्यापगमे च भवति अपाय सहचारिणी
सद्व्याणि-शुद्धसम्यक्त्व-दलिकानी तद्वर्तिनी श्रेणिकादिनां च सव्यापगमे सा सादिसपर्यवसाना” - तत्वार्थ (अ.१, सू.७) भवत्यपायसहचारिणी सा सादिसपर्यवसाना इति” | नवपदवृत्ति - पृ. ८८ वृत्तौ (पृ.५९)
द्वि. गाथा - १९ D. “प्राणापानावुच्छ्वासनिःश्वासक्रिया लक्षणौ” । “यदाह गन्धहस्ती-प्राणापानौ उच्छवास-निश्वासौ इति" श्री मलयगिरिसरिकत तत्वार्थ (अ.८, सू.१२) वृत्तौ (पृ.१६१)
धर्मसंग्रहणीवृत्ति पृ. ४२./अ. पं.२ । E अत एव च भेदः प्रदेशानामवयवानां च ये न | “यद्यप्यवयवप्रदेशयार्गन्धहस्त्यादिषु भेदोऽस्ति” स्याद्वादमंजरी - पृ. ६३ श्लो.६
जातुचिद्, वस्तुव्यतिरेकेणोपलभ्यन्ते ते प्रदेशाः, ये तु विशकलिताः परिकलितमूर्तयः प्रज्ञापथमवतरन्ति तेऽवयवाः इत्यत०” । तत्त्वार्थभाष्यवृत्ति पृ. ३२८ पं. २१, अ ५/
सू. ६मा छेल्ले E. “अस्य च सूत्रसमूहस्य व्याख्या गन्धहस्तिप्रभृतिभिर्विहितेति न प्रदर्श्यते” । सम्मतितर्क - २/१ पृ. ५६५ पं. २४ G “तथा गन्धहस्तिप्रभृतिभिर्विक्रान्तमिति नेह प्रदर्श्यते" । सम्मतितर्क - ३/४४, पृ. ६५१ पं. २० । । .. इति विशेषार्थिनां नयानां नामान्वर्थविशेषलक्षणाक्षेप-परिहारस्तु भाष्यमहोदधिगन्धहस्ति टीका न्यायावतारादिग्रन्थेभ्यो निरीक्षणीयः
(स्याद्वादमंजरी)