Page Text
________________
રસાત્મકતા અને ભાવાત્મક્તા
થઈ રહ્યો છે તે બતાવવામાં યમક અને શબ્દચમત્કૃતિપૂર્ણ યુદ્ધના દ્યોતક ભાવે કલાત્મક રીતે સર્જાયા છે, એજાયા છે. બંને સૈન્યના વિવિધ યોદ્ધાઓનાં પાનો સમૂહ (રંગમંચ ઉપર) એકઠો કરીને કવિએ જાણે કે યુદ્ધનું વાતાવરણ સર્જાય તેવો આભાસ ઊભો કરવાનો પ્રયત્ન ન કર્યો હોય ! યુદ્ધવીર :
સમબલ શત્રુ રાવણતાં પણ બળ-રાક્રમને ખ્યાલ પ્રથમ અંકમાં જ અપાયો છે . ૨૨-૨૩). પરશુરામની રામ પ્રત્યેની ઉક્તિ ઉત્સાહપ્રેરક હેવાથી વીરરસને પિષક છે( ૧. લે ૫૦, ૫૪).
રાજા દશરથ પુત્ર રામને રાજય ભાર સોંપવામાં ઉત્સાહ અને પ્રસન્નતા દર્શાવે છે તે વીરરસને અનુરૂપ કહી શકાય (સં. ૨). તે જ રીતે રામ વનવાસ પ્રસંગે અત્યંત દુ:ખભર્યા વાતાવરણમાં પણ માતા-પિતાની આજ્ઞાનું પાલન કરવાને રામને સંપૂર્ણ ઉત્સાહ તથા મનની તૈયારી દર્શાવાયાં છે અને રામ સાથે વનમાં જવાને લક્ષ્મણને ઉત્સાહ તથા–મોટાભાઈ રામ ખાતર જગત સાથે યુદ્ધ કરવાની લક્ષ્મણ ની તૈયારી અને ઉત્સાહ અજબ રીતે વ્યકત થયા છે.
એકંદરે ભરતને રામને રાજ્ય સોંપવાનો ઉત્સાહ તથા માતા-પિતાની આજ્ઞાનું પાલન કરવાને રામનો ઉત્સાહ મુખ્યત્વે જળવાયો હોવાથી તેમાં ધમવીરરસનો વિભાવ થયેલ છે બાકી યુદ્ધવીરને પ્રબળ ઉત્સાહ તેમાં અદશ્ય, થયેલ છે ( અં. ૪). રાવણ – જટાયુને સંવાદમાં તેમનો અભિનય તથા નાથસૂચનાઓ.” વિભા તથા સંચારીભાવે વીરરસના સર્જક બની રહે છે. સંભ્રાત જટાયુ પટાક્ષેપથી બેલે છે. (૫૨૯) રાવણ અવજ્ઞાપૂર્વક અટહાસ્ય રાવણ જટાયુની ઝપાઝપી ઉપરાંત ઘવાયેલા જટાયુની સાથે લક્ષ્મણથી અજાણતાં જ થયેલી બોલાચાલી તથા ધમકીના પ્રસંગમાં આબાદ નાટયાત્મક બે વીરરસનો ઉત્સાહ ગોઠવાયો છે (અં. ૫).
. ૬ માં યુદ્ધવીર રસ મુખ્યત્વે નિરૂપાયે છે. તેમાં રાવણના અને પછી રામના પક્ષના મુખ્ય મુખ્ય સુભટોનો યુદ્ધ કરવાનો ઉત્સાહ તથા તેમનાં વીરતાપૂર્ણ પરાક્રમોનો ઉલ્લેખ રસને પોષક થઈ પડે છે. જેમકે ૬૨૪ યુદ્ધ માટેની તૈયારી વ્યુહરચના તથા વ્યવસ્થાનો ઉત્સાહ રજૂ થયે છે.
| SR No. | 005744 |
| Book Title | Ullaghraghav Ek Adhyayan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vibhuti V Bhatt |
| Publisher | Vibhuti V Bhatt |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |