Page Text
________________
GT
નાટકમાં કાવ્યતત્વ અને ગેયતત્વ (૧૧) યથાસંખ્ય
ભરતના મનનાં વિવિધ ભાવોનું સંમેલન કર્યું છે. ભારતને અનુક્રમે માતા પ્રત્યે શરમ, મંથરા પ્રત્યે કેપ અને પિતા પ્રત્યેની શોકની લાગણી એક સાથે અનુભવતા બતાવ્યા છે. આમ અહીં અનુક્રમે વિવિધ ભાવોને એક સ્થળે સમન્વય કરીને વર્ણવામાં આવ્યા હોવાથી યથાસંખ્ય અલંકાર છે (૪/૧૫). આ ઉપરાંત ૭/પમાં પણ આ અલંકારનું સૌદર્ય જોવા મળે છે. (૧ર) પર્યાય
૫/૪માં રાજ્યલક્ષ્મીની અવર-જવરને કમ આપ્યા બાદ કાકુસ્થની પાસે તે સ્થિર થયાનું જણાવીને રઘુવંશની સમૃદ્ધિનું સૂચન કર્યું છે. આમ અહીં એક જ વસ્તુ-રાજ્યલક્ષમીના ગમનને વ્યવસ્થિત ક્રમ દર્શાવાય હેવાથી પર્યાય (૧/૪).
અં. ૮, પ્લે. ૨૭માં બલિરાજાની પાસે સાક્ષાત, લક્ષ્મીપતિ પૃથ્વીનું દાન ગ્રહણ કરી રહ્યા છે તે પ્રસંગે અહેભાવ તથા આનંદાશ્ચર્યને લીધે બલિરાજાનાં નેત્રકમળમાંથી પ્રથમ આનંદાશ્રુ સરી પડવાં અને ત્યારપછી દાનવારિ નીચે પડવું. આમ પૃથ્વી પર જળ પડવાના કામમાં ભાવની ખૂબી પ્રગટ થઈ છે. અહીં ભાવાવેશનું પણ સુંદર ચિત્ર રજૂ થયું છે. (૧૪) પરિકર
जय कर्थित पार्थिव सन्तते ! जय समग्र महीवलयप्रद ! । जय निरस्तविशाखमुखद्यते ! जय कुठार हुतार्जुनदो न ! ॥१.४७
પરશુરામની વિશિષ્ટતાને પ્રગટ કરવા માટે ઇરાદાપૂર્વકનાં વિશેષ અને સંધને યોજીને ભગુપંગને દશરથ રાજાએ સંબોધ્યા હેવાથી પરિકર અલંકાર છે.
એ જ રીતે ૪/૮માં રામને માટે પ્રશંસા તથા ભક્તિની ઈચ્છાથી તુંબર નામના ગંધ વિવિધ ગુણેનાં સૂચક વિશેષણવાળાં સંબંધને જયાં છે. તેથી પરિકર, વળી અપવ્રુતિ (અં. ૪, લે. ૧૫), (૨૨) અનન્વય (અં. ૬, બ્લે, ૪), રિ૩) સસ દેહ (અં-૧, લે. ૧૭), અર્થાન્તરન્યાસ (અં, ૨, લે. ૩૧, અં. ૮, છે. ૧૧. વગેરેમાં) (૨૫) અપ્રસ્તુતપ્રશંસા (અં” ૪,લે. ૧૬), (૨૬) પર્યાપ્ત (નં. ૫, લે. ૩૧), (૨૪) ઉદાત્ત (અં. ૫, લે. ૨૬) વગેરે છૂટાછવાયા ગલકારે નજરે પડે છે.
એ, દમાં અર્થાલંકારો કરતાં શબ્દાલંકારે ઉત્સાહને પિષક બને તથા ગારભટીતિને અનુકળ થાય તે રીતે જાયા છે,
| SR No. | 005744 |
| Book Title | Ullaghraghav Ek Adhyayan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vibhuti V Bhatt |
| Publisher | Vibhuti V Bhatt |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |