Ullaghraghav Ek Adhyayan

SR No.: 005744
Original Sutra Author: N/A
Author: Vibhuti V Bhatt
Publisher: Vibhuti V Bhatt
Publication Year: 1989
Total Pages: 158
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 111

૯૮ .
ઉલ્લાઘરાઘવ : અક અને
વિચાર દર્શાવ્યું છે ખરો. અને પછી તેમનું વનગમન બતાવ્યું છે. આમ રામ ચરિતવિષયક અન્ય નાટકમાં આ વિશિષ્ટ પ્રસંગ પર રામના વ્યક્તિત્વ પર વિશેષ પ્રકાશ પડ્યો નથી, ઉ. રા.માં રામે પિતાનાં માતા-પિતા માટે પણ યથાયોગ્ય, ધર્મરૂપ પ્રાર્થના કરી છે અને પોતે તે આજ્ઞાા ખુશીથી સ્વીકારે છે તે ભાવ વ્યક્ત કર્યો છે તેમાં તેમની માતૃ-પિતૃ-ભક્તિ-પ્રેમ વિનય જણાય છે અને કુટુંબમાં જરા પણ કલુષિત વાતાવરણ ન ઉદ્ભવે તેની તકેદારીનું સૂચન કરે છે કે મધ્યમાં માતા કૈકેયી પ્રત્યે કે તેના પુત્ર પ્રત્યે પણ બિલકુલ વૈમનસ્ય ન રાખવાનું ખાસ ધ્યાન ખેંચીને જણાવે છે. આવું અન્ય નાટમાં આવી નાટયાત્મક ચમત્કૃતિ રામની લાક્ષણિક્તા ભાગ્યે જ જોવા મળે છે.
વા. ર. કરતાં ઉ. રા.માં રામનું પાત્ર કેટલેક અંશે જુદું અને ચડિયાતું નિરૂપાયું લાગે છે. વા. રા.માં રામ પિતાને વનવાસની આજ્ઞા તથા ભરતને રાજ્ય સોંપવાની બાબત જાણ્યા બાદ સીતાને તે સમાચાર જણાવવા તથા વનમાં જતી વખતે છેલ્લાં દર્શન કરવા અને આપવા) માટે સીતા પાસે જાય છે ત્યારે રામ અત્યંત આનંદમાંથી અત્યંત શકસંતપ્ત થઈ જવાથી કંપતા શરીરવાળા અને વિવ વદનવાળા-ખિન્ન મનવાળા બની ગયા હોવાનું જણાય છે.
વા. રા.માં (ક,કેયીના કહેવાથી પિતા પાસેથી મળેલી બે આજ્ઞાઓને લીધે ખિન્ન મનવાળા રામ સીતાને પિતાના માતા-પિતાની સેવા કરવાનું જણાવીને પિતાને ૧૪ વર્ષ દંડક વનમાં રહેવાનું છે અને ભરતને યૌવરાજ્ય સોંપાયું છે એવું જણાવે છે.). આમ એ સમાચાર કે હકીક્ત જ રામ દુઃખી હોવા છતાં સીતાને તટસ્થ રીતે જણાવતા હોય અને માતા-પિતા પ્રત્યેની પિતાની ફરજનું પાલન કરવાની નીતિ અને વિચારો પ્રગટ કરતા જણાય છે, પણ ત્યાં ઉ. રા.ના રામની જેમ ખુશીથી આજ્ઞાને માથે ચડાવીને પિતે વનપ્રયાણ કરવાનું સ્વીકારતા હોય તેવા પ્રકારના પ્રસન્ન અને સ્પષ્ટ ભાવની અભિવ્યક્તિ રામચંદ્રજીથી થઈ શકી નથી એમ લાગે છે.
આ જ બાબતમાં વા. રા. કરતાં સમેશ્વરના રામ ચેડા જુદા બલકે થોડી ઉમદા, ઉદાર અને ઉત્તમ સ્તર પર પહોંચી શકે તેવા નિરૂપાયા છે. વળી ઉ. રા.માં આગળ જતાં રામ પોતાની પરિસ્થિતિને અનુરૂપ પિતાના મનને તરત તૈયાર કરી લે છે અને આજ્ઞાની સ્વીકૃતિ કરીને વધાવી લે છે અને કહે છે કે વનવાસ મળે તે સારું થયું, જેથી નવાં નવાં તીર્થોમાં અને અરણ્યમાં રહીને મુનિઓનાં સેવા–સત્સંગ કરીને પુણ્ય ભેગું કરી શકાશે.