Ullaghraghav Ek Adhyayan

SR No.: 005744
Original Sutra Author: N/A
Author: Vibhuti V Bhatt
Publisher: Vibhuti V Bhatt
Publication Year: 1989
Total Pages: 158
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 110

પાત્રસૃષ્ટિ
- ૯૭
ઋષિને પત્ર વાંચીને વનમાં મળવા આવેલા ભરતને મળવા રામ સ્વયં સામે દેડીને મળવા જાય છે. તેમાં રામની કુટુંબવત્સલતા, નમ્રતા અને સરળ સ્વભાવ તરી આવે છે.
શરણાગત વિભીષણને સ્વીકાર કરવા માટે રામ વાનરાધિપતિ સુગ્રીવ, લક્ષ્મણ તથા મુખ્ય વાનર સુભટોને સમજાવટપૂર્વક જણાવે છે.
• રામ લક્ષ્મણ તથા ભરત તરફ હંમેશાં પ્રેમ તથા ક્ષમાની દૃષ્ટિએ જ જુએ છે. લક્ષ્મણે જ્યારે પિતા દશરથ રાજા માતા કૈકેયી તથા મંથરા પ્રત્યે રોષ પ્રગટ કર્યો ત્યારે મેટાભાઈ તરીકે રામ તેને તે અયોગ્ય વાત મનમાં ન રાખવા ટકોર કરે છે. દર
પ્રિયા સીતાના અપહરણ પછી તેને વિના રાજાને કે અધ્યા પાછા જવાને વિચાર માંડી વાળતા અને રામના ચિત્તમાં ત્યાગ-વૈરાગ્યની ભાવના પ્રબળ થાય છે (પૃ. ૯૬) અને રામ લક્ષ્મણને અયોધ્યા પાછા જવાનું કહે છે. રામનું આવા પ્રકારનું વર્તન આ નાટક પૂરતું વિશેષ ગણાય. પિતાનાં વાણી તથા વતનથી રામની સંન્યસ્ત લેવાની ઇચ્છા સમજીને જ લક્ષ્મણ રામની આગળ પિતાને તેમની સાથે રહેવાને મક્કમ નિર્ધાર પ્રગટ કરે છે તેથી રામને તેમ કરતાં અટકવું પડે છે. લક્ષ્મણ પ્રત્યેનો પ્રેમ તેમને સ્પર્શે છે તેથી.
- રાવણના શક્તિપ્રહારથી મૂર્શિત થયેલા લમણને લીધે રામ પિતાનું દુઃખ પ્રગટ કરે છે તે પ્રસંગે લક્ષ્મણ વિના પિતાને કલીબ, શૂન્ય, જીવિતશેષ માનીને અગ્નિમાં પ્રવેશ કરવાને તે ઉસુક બને છે એના વિના સીતા–માતા-પિતા, ભાઈઓ, સુગ્રીવ, વિભીષણ અને પિતાની જાત આખું જગત-કંઈ જ મહત્ત્વનું નથી એમ માને છે (અં. ૭, શ્લો. ૧૦, ૧૩). આટલી કરુણતા રામે જેવી અહીં પ્રગટ કરી છે તેવી ભાગ્યે જ બીજા નાટકમાં ક્યાંય જોવા મળે. રામ પોતે રાજ્ય સ્વીકારતી વખતે પણ કૌટુંબિક વૈમનસ્ય વિલીન કરવા માટે જ ભરતને પિતાની માતા કેયીને બેલાવવાને અનુરોધ કરે છે.
રામ વનવાસના પ્રસંગે વા રા ના રામ કરતાં ઉ. રા.ના રામનું વિશિષ્ટ વ્યક્તિત્વ વિચારી શકાય. વા. રા.માં વનમાં પ્રયાણ કરતી વખતે રામ પિતાના દુઃખી માતા-પિતાની પ્રદક્ષિણા કરીને, પ્રણામ કરીને ચાલ્યા જાય છે એમ બતાવ્યું છે ભાસ કવિએ પણ રામ વનવાસને પ્રસંગ પે છે, તે પ્રસંગે રામે વનગમન વખતે પિતાને પિતાને તટસ્થ અને પ્રતિજ્ઞાપાલનને