________________
આત્મજ્ઞાનનાં સાધન समदैरिन्द्रियभुजगै रहिते विमनस्कनवसुधाकुण्डे । मग्नाऽनुभवति योगी परामृतास्वादमसमानम् ॥४३॥
મદોન્મત ઈન્દ્રિયરૂપ સર્પો રહિત અમનસ્કતા રૂપ નવીન અમૃત કુંડમાં મમ થયેલા યોગી અનુપમ પરમ અમૃતને આસ્વાદ અનુભવે છે. (૪૩) रेचकपूरककुम्भककरणाभ्यासक्रम विनाऽपि खलु। स्वयमेव नश्यति मरुद्विमनस्के सत्ययत्नेन ॥४४॥
અમનક્તા પ્રાપ્ત થતાં રેચક, પૂરક અને કુંભક ક્રિયાના અભ્યાસ વિના પ્રયત્ન સિવાય વાયુ સ્વયમેવ નાશ (સ્થિરતા) પામે છે. (૪૪), चिरमाहितप्रयत्नैरपि धतुं यो हि शक्यते नैव । सत्यमनस्के तिष्ठति स समीरस्तत्क्षणादेव ॥ ४५ ॥
લાંબા કાળ સુધી પ્રયત્ન કરવા છતાં જે વાયુ સ્થિર કરી શકાતો નથી તે અમનસ્કતા પ્રાપ્ત થતાં તત્કાળ સ્થિર થાય છે. (૪૫) जातेऽभ्यासे स्थिरतामुदयति विमले च निष्कले तत्त्वे । मुक्त इव माति योगी समूलमुन्मूलितश्वासः ॥४६॥
અભ્યાસ સ્થિર થતાં અને નિર્મલ અને આવરણ રહિત તત્વ પ્રકાશિત થતાં મુળથી શ્વાસનું ઉમૂલન કરનાર યોગી મુકત જેવો લાગે છે. (૪૬).
