________________
જ્ઞાનસાર
નથી, અનુભવ પ્રાપ્ત થવામાં યોગ કારણ છે, માટે ત્યાબાદ ગાષ્ટક કહ્યું છે. મેગીને બહ્માગ્નિમાં કર્મને હોમવારૂપ નિયાગ-ભાવયજ્ઞ હોય છે, તેથી ત્યારબાદ નિયાગાષ્ટક કહ્યું છે. નિયાગભાવયજ્ઞને પ્રાપ્ત થયેલાને ભાવપૂજા હોય છે, તેથી ત્યારબાદ પૂજાષ્ટક કહ્યું છે. ભાવપૂજામાં લીન થયેલાને ધ્યાન હોય છે, તેથી ત્યારબાદ ધ્યાનાષ્ટક કહ્યું છે. ધ્યાનનિષ્ઠ મનુષ્યને કર્મને તપાવનાર જ્ઞાનરૂપ તપ હોય છે, તેથી ત્યારબાદ તપ અષ્ટક કહ્યું છે. તપસ્વી ( સાધુ) સત્યાશ્રિત થઈ ચરિત્રના ગુણમાં લીન થાય છે, માટે ત્યારબાદ સર્વનયાશ્રયણાષ્ટક કહ્યું છે.
અહીં પૂર્ણતાની પ્રાપ્તિ સાધ્યરૂપે મુખ્ય છે, તેથી પ્રથમ પૂર્ણાષ્ટક કહી તેના અનન્તર કે પરંપરા સાધનરૂપે બીજા અષ્ટકાની ફુલગુંથણી કરી છે. તેમાં જુદા જુદા વિષયને વધારે લંબાવ્યા સિવાય માત્ર આઠ શ્લોકમાં તેને ઘણું ખૂબીથી સમાવેશ કર્યો છે, તેમ છતાં તેના સમ્બન્ધો બધું ઉપયેગી વક્તવ્ય સંક્ષેપમાં કહી દીધુ છે. જૈનદર્શનમાં પ્રકરણના પ્રથમ રચયિતા તરીકે ઉમાસ્વાતિ વાચક છે, તેમણે પૂજા પ્રકરણ અને જબુદ્વીપ સમાસની રચના એજ પદ્ધતિ થી કરી છે. શાસ્ત્રના વકતવ્યને બહુ લંબાણથી નહિ કહેતાં સંક્ષેપમાં કહેવું તે પ્રકરણનું પ્રજન છે. તેથી અલ્પ શ્રમે તે વિષયનું ગ્રહણ અને ધારણ થઈ શકે છે. ત્યારબાદ સિદ્ધસેન દિવારે પણ સ-તિતર્ક વગેરે પ્રકરણની રચના કરી છે, પરંતુ હરિભદ્રાચાર્યે તે પ્રકરણ ગ્રંથની રચનામાં મોટો ફાળો આપ્યો છે. તેમણે પંચાશક, વિશતિવિંશિક
