________________
૧૫૦
જ્ઞાનસાર कृपानिर्वेदसंवेगप्रशमोत्पत्तिकारिणः। भेदाः प्रत्येकमत्रेच्छाप्रवृत्तिस्थिरसिद्धयः ॥३॥
અહીં સ્થાનાદિ પ્રત્યેક યોગના ઈચ્છા, પ્રવૃત્તિ, સ્થિરતા અને સિદ્ધિ એ ચારભેદે છે, તે કૃપા-અનુકંપા, નિર્વેદ-સંસરને ભય, સંવેગ-મક્ષની ઈચ્છા અને પ્રશમ-ઉપશમની ઉત્પત્તિ કરનારા છે. સ્થાનાદિ યોગના પાંચ પ્રકારને ચારગુણા કરતાં વિશ ભેદ થાય છે.
દેશથી અને સર્વથી ચારિત્રવંતને એ પૂત યુગ અવશ્ય હોય છે, અને દેશવિરતિ અને સર્વચારિત્રી સિવાયના બીજાને વિષે યોગને સંભવ નહિ હોવાથી કેટલાક આચાર્યો તેમાં બીજમાત્રરૂપ યોગ માને છે. યાપિ ચારિત્ર મેહનીયના પશમથી પ્રાપ્ત થયેલ દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિ ચારિત્રવાળાને જ સ્થાનાદિરૂપ યોગ હોય છે, તે પણ દેશવિરતિ આદિ ગુણસ્થાનક રહિત પણ વ્યવહારથી શ્રાવકધર્માદિમાં પ્રવૃત્તિ કરતા શ્રાવકાદિને સ્થાનાદિ ક્રિયા યોગના બીજરૂપ હોય છે તેથી અપુનબંધક અને અવિરતિ સમ્યગ્દષ્ટિને વિષે પેગ બીજમાત્ર રૂપ હોય છે.”
૧ શત્ર=અહીં. પ્રત્યે= પ્રત્યેક યોગના. રૂછ-ત્તસ્થિર-સિદ્ધ =ઈશ, પ્રવૃત્તિ સ્થિરતા અને સિદ્ધિ એ ચાર ભેદો છે. (તે) મા-નિર-વેરા-ગરીમત્તિકારિબ =કૃપા, સંસારને ભય, મેક્ષની ઈચ્છા, અને પ્રશમની ઉરનિ કરનારા છે. २ अणुकंपा निव्वेओ सवेगो होइ तह य.पसमु त्ति । एएसि अणुभावा इच्छाईणं जहासंखं ॥ ८ ॥