________________
ર૭ યોગાષ્ટક
૧૫૧
इच्छा तद्वत्कथाप्रीतिः प्रवृत्तिः पालनं परम् । स्थैर्य बाधकभीहानिः सिद्धिरन्यार्थसाधनम् ॥ ४॥
તે ગવાળા ભેગની કથા-વાર્તા સાંભળતાં
અહીં ઇચછાદિયેગનું કાર્ય દર્શાવે છે-દ્રવ્યથી અને ભાવથી દુઃખી પ્રાણીઓના દુઃખને દૂર કરવાની ઈચ્છા તે અનુકંપા. સંસારનું નિર્ગુણપણું જણવાને લીધે સંસારરૂપ કારગૃહથી વિરકતપણું તે નિર્વેદ, સંવેગમોક્ષને અભિલાષ, પ્રશમ–ધરૂપ ખરજ અને વિક્યતૃણાને ઉપશમ. એમ ઈચ્છાદિ યોગના કાર્યો છે, જો કે આગમમાં અનુકંપા વગેરે સમ્યકત્વના લક્ષણ કહેલાં છે, તો પણ યુગના અનુભવથી સિદ્ધ થયેલા વિશિષ્ટ અનુપાદિ :છાયોગ વગેરેનાં કાર્ય કહેવામાં વિરોધ નથી વસ્તુતઃ કેવળ સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિમાં પણ વ્યવહારથી ઈચ્છાદિ વેગની પ્રવૃત્તિથી અનુકંપાદિ ભાવની નિષ્પત્તિ થાય છે. એટલે સામાન્ય અનુકંપાદિમાં સામાન્ય ઈચયોગાદિ કારણ છે અને વિશેષ અનુકંપાદિમાં વિશિષ્ટ ગાદિ કારણ છે. જુઓ ગિવિંકા ગા. ૮ ની ટીકા.
૧ તથા રીતિઃ=ોગીની કથામાં પ્રીતિ હેવી તે. =ઈચ્છા ગ. પરં=અધિક નિંsઉપાયનું પાલન કરવું તે પ્રવૃત્તિ =પ્રવૃત્તિયોગ. વાધીન =અતિચારના ભયને ત્યાગ છે. ભૈર્ય સ્થિરતાગ. (અ) કાર્યસાધન બીજાને અર્થનું સાધન કરવું તે. સિદ્ધિ=સિદ્ધિગ છે.
