________________
જ્ઞાનસાર ના ત્યાગપૂર્વક ક્ષાપથમિક ધર્મની પ્રાપ્તિ અને તેની સ્થિરતા ક્રિયા સિવાય થતી નથી, માટે લાપશમિક ભાવની પ્રાપ્તિ અને સ્થિરતા માટે ત્યાગાષ્ટક પછી ક્રિયાષ્ટક કહ્યું છે. જ્ઞાન, ક્રિયા અને સમભાવથી આત્મતૃપ્તિ થાય છે, માટે ક્રિયાષ્ટક બાદ તૃત્યષ્ટક કહ્યું છે. આત્મતૃપ્ત થયેલે મનુષ્ય કમથી લેપાત નથી, માટે ત્યારપછી નિલેંપાદક કહ્યું છે. નીલેપ મનુષ્યને રવાને લાભ સિવાય બીજું કઈપણ પ્રાપ્ત કરવાનું હેતું નથી, તેથી આ માના ઐશ્વર્યને પ્રાપ્ત થશે નિસ્પૃહ થાય છે. માટે નિપાષ્ટક પછી નિઃસ્પૃહાષ્ટક કહ્યું છે. નિસ્પૃહ મનુષ્ય જગતના તત્વનું મનન કરે છે માટે તે મુનિ છે, માટે ત્યારબાદ મૌનાષ્ટક કહ્યું છે, મૌન-મુનિપણાનું કારણ નિત્ય શુચિ (પવિત્ર) આત્માને વિશે નિત્યપણ, શુચિપણું અને આત્માણની બુદ્ધિરૂપ તથા અનિત્ય, અશુચિ અને આત્માથી ભિન્ન પદાર્થને વિશે અનિત્યપણું, અશુચિપણું, અને અનાત્મપણાની બુદ્ધિરૂપ વિદ્યા (તત્વજ્ઞાન) છે તેથી મૌનાષ્ટક પછી વિદ્યાષ્ટક કહેવામાં આવ્યું છે. વિદ્યાવાન જ શરીર કર્મ અને આત્માના ભેદજ્ઞાનરૂપ વિવેકને પ્રાપ્ત થયેલું હોય છે, તેથી વિદ્યાણક પછી વિવેકાષ્ટકનું નિરૂપણ કર્યું છે.
દેહાદિ અને આત્માના ભેદજ્ઞાનરૂપ વિવેકની પ્રાપ્તિમાં મધ્યસ્થપણું કારણ છે. રાગ અને દ્વેષને બને પડખે રાખી તેની વચ્ચે રહેવું તે મધ્યસ્થપણું. એટલે વિવેકાષ્ટક પછી માધ્યસ્થાષ્ટક કહ્યું છે. મધ્યસ્થ મનુષ્ય ભયરહિત હોય છે, તેથી ત્યારબાદ નિર્ભયાષ્ટક કહ્યું છે. નિર્ભય મનુષ્ય
