Page Text
________________
ઉપાધ્યાય યશોવિજયનું જીવનવૃત્ત સંશોધનાત્મક અભ્યાસ D ૨૯
યશોવિજયજી નર્મદાના કિનારે સિનોર પાસે આવેલા નિકોરા ગામમાં ઘણો સમય રહ્યા હતા અને ત્યાં એમના ગ્રંથસંગ્રહ હતો એમ કહેવાય છે પણ આનું કોઈ પ્રમાણ નથી. અલબત્ત, માનવિજયગણિના આપણે આગળ નોંધેલા નિર્દેશ પરથી યશોવિજયજીનો ગ્રંથભંડાર તો હતો એટલું નિશ્ચિત થાય છે (અને યશોવિજયજીની જ્ઞાનોપાસના જોતાં એ સ્વાભાવિક લાગે છે, પણ એ ક્યાં હતો એની કોઈ આધારભૂત માહિતી મળતી નથી. સ્વર્ગવાસ
સુજસ. યશોવિજયજીના સં.૧૭૧૮ના વાચકપદના પ્રસંગ પછી સીધી સ્વર્ગવાસના પ્રસંગ પર આવે છે. એ કહે છે કે યશોવિજય પાઠક સં.૧૭૪૩માં ડભોઈમાં ચોમાસું રહ્યા અને ત્યાં અનશનપૂર્વક દેવગતિને પામ્યા. ડભોઈમાં શીતતલાઈ (આજે “શીતલાઈને નામે ઓળખાતું તળાવ) પાસે એમનો સ્તુપ ઊભો કરવામાં આવ્યો છે, જેમાંથી એમના સ્વર્ગવાસ દિને ન્યાયધ્વનિ પ્રગટે છે.
યશોવિજય ચાતુર્માસ દરમિયાન સ્વર્ગવાસ પામ્યા કે તે પછી કોઈ વખતે એની સ્પષ્ટતા સુજસ.ના કથનમાં નથી. પણ એણે બીજી સાલ આપી નથી તેથી ચાતુર્માસ દરમિયાન જ સ્વર્ગવાસ પામ્યાનું એને અભિપ્રેત હોવાનું વધારે સંભવિત
પણ યશોવિજયના સ્વર્ગવાસના આ વર્ષ વિશે કેટલીક શંકાઓ વ્યક્ત થઈ છે. એનું એક કારણ ડભોઈમાં પ્રતિષ્ઠિત કરવામાં આવેલી એમની પાદુકા પરનું સં. ૧૭૪૫નું વર્ષ છે. કેટલાકે આને એમનું સ્વર્ગવાસવર્ષ માની લીધું છે, પરંતુ એ તો પાદુકા તૈયાર કરાવી પ્રતિષ્ઠિત કર્યાનું વર્ષ છે. પાદુકા અમદાવાદમાં કરાવવામાં આવી છે. પાદુકા પરનું લખાણ સ્પષ્ટ છે : સંવત ૧૭૪૫ વર્ષે પ્રવર્તમાને માર્ગશીર્ષમાસે શુકલપક્ષે એકાદશી તિથૌ (ગુરુપરંપરા) શ્રી જસવિજયગણિનાં પાદુકા કારાપિતા, પ્રતિષ્ઠિતાડત્રેય, તચરણસેવક... વિજયગણિના રાજનગરે.” આ બધું થતાં કેટલોક સમય વિત્યો જ હોય. સં.૧૭૪૩નું ચાતુમસ ન જ રહ્યું હોય. વળી સં. ૧૭૪૫માં શત્રુંજય પર પણ પાદુકા સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. એટલે એ વર્ષને યશવિજયજીનું અવસાનવર્ષ માનવાનું ખોટું જ છે. (જુઓ સુજસપ્ર.)
પણ સં.૧૭૪૩ના સ્વર્ગવાસવર્ષ સામેનો બીજો વાંધો વિચારણીય છે. સુરતમાં રચાયેલી બે કૃતિઓ ‘અગિયાર અંગની સઝાય” તથા “પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સક્ઝાયમાં યશોવિજયજીએ રચ્યાવર્ણ યુગ યુગ મુનિ વિધુ’ દશવ્યુિં છે. યુગ એટલે ચાર એમ અર્થ લેતાં રચ્યાસંવત ૧૭૪૪ થાય અને તો સ. ૧૭૪૩ એ સ્વર્ગવાસવર્ષ ખોટું કરે. પરંતુ યુગ (એટલે યુગલ) એટલે બે એમ ઘટાવતાં (આ રૂઢિ પણ જોવા મળે જ છે) રચ્યાસંવત ૧૭૨૨ ઠરે અને સં. ૧૭૪૩ એ અવસાનવર્ષને બધ ન આવે. સં.૧૭૪૩ના પક્ષમાં એક બીજી મજબૂત દલીલ પણ થઈ છે: જો બંને યુગ’ શબ્દોનો અર્થ ચાર ચાર કરીએ તો ૧૭૪ની સાલમાં સુરતના
| SR No. | 005729 |
| Book Title | Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |