________________
૧૨ પ ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
આદરપૂર્વક રૂ.૭૦૦ ધર્યાયશોવિજયે એમાંથી પોથી પુસ્તકો તૈયાર કરાવીને હોંશપૂર્વક છાત્રોને અર્પણ કર્યા.
યશોવિજય આગ્રા ગયાની વાત સુજસા સિવાય ક્યાંય નોંધાયેલી નથી. યશોવિજયે પણ પોતાના કાશીવાસની વાત વારંવાર કરી છે પરંતુ આગ્રાવાસનો ઉલ્લેખ સુધ્ધાં કર્યો નથી. પરંતુ એ અસંભવિત જણાતું નથી. આગ્રાના કવિ બનારસીદાસની કોઈકોઈ પદ્યકૃતિ સાથે ઉપાધ્યાયજીની પદ્યકૃતિનું અક્ષરશઃ સામ્ય જોવા મળે છે (યશોવિજય, યશોગ્રુગ્રંથ, પૃ.૨૨) અને બનારસીદાસના શિષ્યો કુંવરપાલ વગેરેના આધ્યાત્મિક મતનું યશોવિજયજીએ ખંડન કર્યું છે (સુજસટિ, પૃ.૧૬). બનારસીદાસ વગેરેના સાહિત્યનો આટલો ગાઢ પરિચય આઝાવાસનું પરિણામ હોઈ શકે. યશોવિજયજીએ આગ્રામાં બનારસીદાસને કે એમના શિષ્યોને ચર્ચામાં હરાવ્યા હતા એવી વાત પણ, મેઘવિજયના યુક્તિપ્રબોધ'નો આધાર આપી, નોંધાયેલી છે. વિજયપદ્રસૂરિ, યશોઋગ્રંથ, પૃ.૧૮૮). યશોવિજયજીએ પોતે એમને વિશેની ઘણી વાતો જે સુજસ.એ કહેલી છે તે નોંધી નથી ને સુજસ.ની આ વાતને ખોટી ઠેરવતો કોઈ ચોખો પુરાવો નથી તેથી એ સ્વીકારીને ચાલવામાં બાધ નથી.
સુજસ. વર્ણવે છે કે આગ્રાથી નીકળી યશોવિજય વાદીઓને જીતતા-જીતતા અમદાવાદ આવ્યા. પછીથી કાશીથી પાઉધારે ગુરજી' એમ પંક્તિ આવે છે તેમાં કાશી દેશથી કે કાશી ગયેલા તે ગુરુજી પધારે છે એમ જ સમજવું જોઈએ. ઉપરાંત, કાવ્યના આરંભમાં “ગુરુ' શબ્દ નયવિજયજી માટે પ્રયોજાયો હતો. અહીં એ યશોવિજયજી માટે પ્રયોજાયો છે એ સ્પષ્ટ છે. વિદ્યાપ્રાપ્તિથી પ્રૌઢ બનેલા યશોવિજયનો આમાં સંકેત છે. નવિજયજીનો નિર્દેશ તો કાશીરામનવેળા સિવાય પછીથી આવતો જ નથી. અમદાવાદમાં અઢાર અવધાન
સુજસ. અમદાવાદમાં થયેલા યશોવિજયજીના ઉમળકાભર્યા સ્વાગતનું વર્ણન કરે છે. યશોવિજયજી નાગપુરી સરાહ (નાગોરી સરાય, હાલના ગાંધીમાર્ગ પર રતનપોળને નાકે)માં ઊતર્યા. એમની કીર્તિ બધે પ્રસરી અને ગુર્જરપતિ મહાબતખાન સુધી પહોંચી. મહાબતખાનને આ વિદ્વાનને જોવાની ઈચ્છા થઈ. યશોવિજયજી એમની પાસે ગયા અને એમના સૂચનથી એમની સમક્ષ અઢાર અવધાન કર્યું. વાજતેગાજતે એ પોતાને સ્થાનકે આવ્યા. આ ઘટનાથી જૈન શાસનની ઉન્નતિ થઈ, તપગચ્છની શોભા વધી અને ચોરાસી ગચ્છોમાં યશોવિજયજીની “અક્ષોભ પંડિત' તરીકેની નામના થઈ. સકળ સંઘે વિજયદેવસૂરિને વિનંતી કરી કે આ વિદ્વાન ચોથા પદ (ઉપાધ્યાયવાચકપદ)ને લાયક છે. ગચ્છપતિએ પણ એ લાયકાત પ્રમાણી અને સંઘની વાત પોતાના મનમાં રાખી.
સુજસ.ના આ પ્રસંગવર્ણનમાં એક ચોખ્ખી ગરબડ છે. સુજસ.એ