Page Text
________________
ઉપાધ્યાય યશોવિજયનું જીવનવૃત્ત સંશોધનાત્મક અભ્યાસD ૧૩
યશોવિજયના અમદાવાદ પાછા આવવાનું વર્ષ આપ્યું નથી પણ ૧૬૯થી ૧૭૦ર સુધીમાં યશોવિજયજી કાશી ગયા હતા અને કાશી-આગ્રામાં સાત વર્ષ રહ્યા હતા તે જોતાં એ અમદાવાદ ૧૭૦૭થી ૧૭૧૦ સુધીમાં પાછા આવ્યા હોય. વિજયદેવસૂરિને યશોવિજયજીને ઉપાધ્યાયપદ આપવા વિનંતી કરવામાં આવી છે તે એમનો સ્વર્ગવાસ સં. ૧૭૧૩માં થયો એ પૂર્વે જ હોઈ શકે અને સં. ૧૭૦૯ (અસાડ સુદ ૨)માં વિજયસિંહસૂરિના સ્વર્ગવાસથી એમણે ફરીને ગચ્છાધિકાર સંભાળ્યો તે પછી હોઈ શકે. સં.૧૭૧૦(પોષ)માં યશોવિજયે પાટણમાં “નયચક્રવૃત્તિ ની પ્રતા લખેલી છે અને સં.૧૭૧૧માં યશોવિજયે સિદ્ધપુરમાં દ્રવ્યગુણપર્યાય રાસની રચના કરી છે એટલે તે પૂર્વે એ કાશીથી પાછા આવી ગયાનું નિશ્ચિત થાય છે. વસ્તુતઃ સં.૧૭૧૦માં યશોવિજયજી ગુજરાતમાં પાછા આવ્યાનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ પણ પ્રાપ્ત થાય છે. વિબુધવિમલસૂરિ “સમ્યકત્વપરીક્ષાના બાલાવબોધમાં પોતાના પ્રગર દ્ધિવિમલગણિ વિશે લખે છે કે “તે, સંવત ૧૭૧૦ વર્ષે ગુજરાત મધ્યે ધાણધાર મધ્યે શ્રી પાલણપુર પાસે ગોલાગ્રામ મધ્યે શ્રી મહાવીરસ્વામીની સાનિધ્ય ક્રિયાઉદ્ધાર કર્યો. તે કાલે શ્રી યશોવિજય ઉપાધ્યાય કાશી માંહિં ન્યાયશાસ્ત્ર ભણીને ઈહાં પધાર્યા છે.” (જૈન ઐતિહાસિક ગૂર્જર કાવ્યસંચય, રાસસાર, પૃ.૧૩) આ પરથી એમ કહી બેસે કે યશોવિજયજી સં.૧૭૧૦માં ચાતુર્માસ પછી માગશરના અરસામાં ગુજરાતમાં દાખલ થયા હશે, પાલનપુર થઈ પોષમાં પાટણ પહોંચ્યા હશે ને ત્યાંથી અમદાવાદ ગયા હશે. પરંતુ મહાબતખાન તો ગુજરાતના સૂબેદાર ઈ. ૧૬૬૨-૬૮ (સં.૧૭૧૮–૧૭૬૪) હતા. એ સં.૧૭૧૦માં યશોવિજય અમદાવાદ આવ્યા ત્યારે સૂબેદાર ન જ હોઈ શકે. એટલે આ હકીકતમાં કંઈક ગરબડ છે.
આ ગરબડ નિવારવા માટે એવો તર્ક કરવામાં આવ્યો છે કે “વિજયદેવસૂરિ એ વિજયપ્રભસૂરિને બદલે થઈ ગયેલી ભૂલ હોય અને ઘટના સં.૧૭૧૮માં જ (જે વર્ષમાં યશોવિજયજીને ઉપાધ્યાયપદ આપવામાં આવ્યું તે વર્ષે) બની હોય. અથવા તો ઉપાધ્યાયપદ આપવાની વિનંતી તો વિજયદેવસૂરિને જ સં.૧૭૧૩ પહેલાં થઈ હોય પણ મહાબતખાન પાસે અવધાન કર્યાની ઘટના સં.૧૭૧૮માં બની હોય. (જુઓ સુજસપ્ર.)
આ તક યોગ્ય હોય એમ જણાતું નથી. સુજાનું નિરૂપણ સ્પષ્ટ રીતે અવધાનની ઘટના કાશીથી આવતાં જ બની હોવાનું બતાવે છે અને સુજસા ની ત્રણે હસ્તપ્રતો વિજયદેવસૂરિ નામ આપે છે એટલે પાઠ ભ્રષ્ટ હોવાની શક્યતા નથી તેમ કાંતિવિજય પણ આવી ભૂલ કરે નહીં - વિજયદેવરિએ વાત મનમાં ધારી એમ જ કહેવામાં આવ્યું છે અને ઉપાધ્યાયપદ અપાતાં પહેલાં કેટલોક ગાળો વીત્યો હોવાનું સુજસને અભિપ્રેત છે એટલે વિજયદેવસૂરિને વિનંતી અને પછીથી વિજયપ્રભસૂરિ દ્વારા ઉપાધ્યાયપદની
| SR No. | 005729 |
| Book Title | Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |