Page Text
________________
૧૦ પ ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
સં.૧૭૦૧ પૂર્વે ગંક્ષિપદ મળી ચૂક્યું હતું એમ નક્કી થાય છે, જોકે યશોવિજયજી પોતાને “ગણિ” તરીકે ઓળખાવતા હોય એવું બહુ ઓછું જોવા મળે છે. ગુજરાતી કૃતિઓમાં તો એ પોતાને “કવિ “બુધ' તરીકે અને વાચકપદ મળ્યા પછી “વાચક' તરીકે જ ઉલ્લેખતા દેખાય છે. પ્રતોની પુષ્પિકાઓમાં એમને “ગણિ” કહેવામાં આવ્યા છે ખરા. સં.૧૭૧૧માં ગુરુ નયવિજયે લખેલી દ્રવ્યગુણપર્યાય રાસની પ્રતની પુષ્પિકામાં એમને ગણિ' કહેવામાં આવ્યા છે. એટલે “ગણિપદ એમને વહેલું મળી ગયું હતું એમાં કોઈ શંકા નથી. કાશીમાં
ગુજરાતથી કાશી પહોંચતાં સમય તો લાગે જ. પણ સુજસ.એ યશોવિજયજીના કાશી પહોંચ્યાનું કોઈ વર્ષ આપ્યું નથી. એ એટલું જ કહે છે કે કાશી દેશની વારાણસી નગરીમાં યશોવિજયજી ગયા અને ત્યાં એમણે ત્રણ વર્ષ ષડ્રદર્શનનું રહસ્ય જાણનાર અને તાર્કિકકુલમાર્તડ ભટ્ટાચાર્ય પાસે અભ્યાસ કર્યો. ભટ્ટાચાર્ય પાસે ૭૦૦ વિદ્યાર્થીઓ ભણતા હતા. ખૂબ લગનીથી યશોવિજયજીએ ન્યાય, મીમાંસા, વિશેષિક દર્શન, સાંખ્ય, જૈમિનિસિદ્ધાંત (એટલે પૂર્વમીમાંસા), ચિંતામણિ (એટલે “તત્ત્વચિંતામણિ', ગંગેશ ઉપાધ્યાયનો નવ્ય ન્યાયનો પ્રસિદ્ધ ગ્રંથ), પ્રભાકર (મીમાંસાદર્શનના આચાય), ભટ્ટ (કુમારિલભટ્ટ, મીમાંસાદર્શનના આચાય), સુગત એટલે બૌદ્ધ સિદ્ધાંત વગેરેનું અધ્યયન કર્યું, અને જિનાગમ – જૈન શાસ્ત્રોની પણ ઊંડી વિચારણા કરી.
સુજ. ઠાઠથી આવેલા એક સંન્યાસી સાથેના યશોવિજયજીના વાદનો પ્રસંગ નોંધે છે. વાદમાં સંન્યાસી હાર્યો અને યશોવિજયજી ગાજતેગાજતે પોતાના નિવાસે આવ્યા. એમણે વારાણસી પાર્શ્વનાથની સ્તુતિ કરી. આ પ્રસંગથી યશોવિજયને “ન્યાયવિશારદ'નું બહુમાન મળ્યું અને એ તાર્કિક' તરીકે પ્રતિષ્ઠિત થયા.
યશોવિજયજીએ પોતે પોતાની કૃતિઓમાં પોતાના કાશીવાસ વિશે વારંવાર વાત કરી છે. એમના કહેવા મુજબ ગંગાકાંઠે “ઍ એ મંત્રના બીજાક્ષરના જાપથી પ્રસન્ન થયેલી સરસ્વતીએ એમને તર્ક અને કાવ્યની સિદ્ધિનું વરદાન આપ્યું હતું અને એમની ભાષાને કલ્પવૃક્ષ સમી ફળદાયી કરી હતી. (ન્યાયખંડખાદ્ય' તથા જબૂસ્વામી રાસ). ભટ્ટાચાર્ય પાસે એમણે તર્ક અને ન્યાયનું ઊંડું અધ્યયન કર્યું હતું, જેને કારણે સિદ્ધસેનાદિના સકલનયપૂર્ણ શાસ્ત્રોનો મર્મ એ સાચી રીતે સમજ્યા હતા. કોઈ જેવુંતેવું ભણેલો જટિલ એમની સાથે વાદ કરવા આવ્યો હતો, પરંતુ “શું કુંભારથી ત્રણ લોકોના રચનાર સાથે વાદ થઈ શકે ?” (“સ્યાદ્વાદસારપત્ર તથા ૩પ૦ ગાથાનું સીમંધર સ્તવન).
યશોવિજયજીએ જે શાસ્ત્રસિદ્ધાંતોનું અધ્યયન કર્યું હતું તેની સુજસ.એ આપેલી યાદીમાં વેદાંત નથી, પણ યશોવિજયજી પોતે કહે છે કે ગુરુએ એમને જૈન
| SR No. | 005729 |
| Book Title | Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |