Page Text
________________
દL ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
યશોવિજયજી માની ન લેવાય.
નયવિજયશિ. યશોવિજય કે જશવિજય હોય તેટલા પરથી પણ એ આપણા યશોવિજયજી હોય એમ માની લેવા જેવું નથી. કેમકે આ કાળે ઘણા નયવિજય મળે છે – વિજયસેનસૂરિશિ. સં. ૧૬૪૪, વિજયચંદ્રશિ. સં.૧૬૫૦ આસપાસ, વિજયદેવસૂરિશિ. સં.૧૭મી સદી ઉત્તરાર્ધ વિનયદેવસૂરિશિ. સં. ૧૮મી સદી ?, માનવિજય કે મેરવિજયશિ. સં.૧૭૫૦ આસપાસ, ઉદયવિજયશિ. સં.૧૮મી સદી પૂવધિ જિનવિજયશિ. સં. ૧૭૩૩, જ્ઞાનવિજયશિ. સં.૧૭૪૧-૫, વગેરે (જુઓ ગુણાકોશ., જૈનૂકવિઓ.). આમાંના કોઈ નિયવિજયના શિષ્ય જશવિજય હોઈ શકે. આપણે જોયું કે “દશાર્ણભદ્ર સઝાયડના લિપિકાર નયવિજયશિ. જશવિજય જુદા જ છે. આ પરિસ્થિતિને ખ્યાલમાં રાખીએ તો મેરુપર્વતના વસ્ત્રપટના લેખક કલ્યાણવિજયશિ. નયવિજય આપણા યશોવિજયજીના ગુરુ કલ્યાણવિજયલાભવિજયશિ. નયવિજયથી જુદા હોવાથી સંભાવના બળવત્તર બની જાય છે.
બીજું, જેમને સં. ૧૬૪૩ પહેલાં ગણિપદ મળેલું હોય એમને પચાસ ઉપરાંત વર્ષ પછી, દીક્ષાના સાઠ ઉપરાંત વર્ષ પછી છેક સં.૧૭૧૮માં ઉપાધ્યાયપદ મળે એ. બની શકે ખરું ? યશોવિજયજીની કોઈ કૃતિ સં. ૧૭૦૧ પહેલાંની મળતી નથી તો દીક્ષા પછી છેક પિસ્તાળીસેક વર્ષે અને ગણિપદ પછી ચાળીસેક વર્ષે એમણે – જે બાળપણથી અત્યંત મેધાવી છે એણે – ગ્રંથરચના કરી હોય એ પણ ગળે ન ઊતરે એવી ઘટના નથી ? યશોવિજયનું આયુષ્ય લાંબું હોય તોયે આ ઘટનાઓનો મેળ બેસાડવો મુશ્કેલ છે અને તેથી સં.૧૬૬૦–૭૦ના અરસામાં જે જશવિજયના ઉલ્લેખો મળે છે તે આપણા યશોવિજય હોવાની સંભાવના લગભગ રહેતી નથી.
ત્રીજ. એ પણ વિચારવું જોઈએ કે સુજસ.ની માહિતીને અશ્રદ્ધેય માનવા માટે કોઈ કારણ છે ખરું? એણે આપેલું ઉપાધ્યાયપદનું વર્ષ સં.૧૭૧૮ સો ટકા સમર્થિત છે, સ્વર્ગવાસવર્ષ સં૧૭૪૩ પણ આધારભૂત જણાય છે, આઠ અવધાનનું વર્ષ સં. ૧૬૯૯ પણ બધા સ્વીકારે છે, તો દીક્ષાનું વર્ષ સં. ૧૬૮૮ નહીં સ્વીકારવા માટે શું કારણ રહે છે? આ એક જ વર્ષ એણે ખોટું આપ્યું ? સુજસ.એ ઘણે ઠેકાણે ચોક્કસ વર્ષનો નિર્દેશ કર્યો નથી એ એને પ્રાપ્ત નહીં થયેલ હોય માટે જ, એથી જે વર્ષ એણે આપ્યાં છે તે જાણકારીથી જ આપ્યાં હશે એમ માનવા માટે પૂરતું કારણ રહે છે.
ગૂસાસંગ્રહ. (૧,૪૫)માં યશોવિજયજીને નામે “તપગચ્છાચાર્યની સઝાય' છપાયેલી છે. એ વિજયધર્મસૂરિને વિશે છે અને એમના રાજ્યકાળ (સં. ૧૮૦૯૧૮૪૧)માં રચાયેલી હોવાનો એમાં ઉલ્લેખ છે. યશોવિજયજી સાથે આ હકીકત બંધ ન બેસે તેથી વિજયધર્મસૂરિને બદલે વિજયદેવસૂરિ કે વિજયપ્રભસૂરિ નામ હોવું જોઈએ એવો તર્ક થયો છે. પરંતુ વસ્તુતઃ આ કૃતિના કર્તા આપણા યશોવિજય નહીં પણ ગુણવિજયશિ. જશવિજય છે. કૃતિની છેલ્લી પંક્તિ “વાચક જશ કવિ ગુણ તણો ઈમ સેવક હો લહે સુખ પપૂર રેમાં કવિ ગુણ તણો સેવક વાચક જશ’ એમ જ વાંચવું
| SR No. | 005729 |
| Book Title | Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 366 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 7 MB |