________________
૨૪૮ ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
पायूषानलये
प्रकाशः प्रोन्मीलेत् तव जिन ! जगजित्वरगुणः
प्रतापानां भानोरिव जगदभि व्याप्ति समये ॥२६।। ચંદ્રમાંના કલંકને અમૃતકુંભ ઉપર વાસેલું ઢાંકણ કલ્પીને એક વિલક્ષણ ઉ...ક્ષા દ્વારા શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની અમૃતમય વાણીની પ્રશંસા કરતાં ગણિજી કહે છે કે –
गिरः पायं पायं तव गलदपायं किमभवत् सुधापाने जाने नियतमलसा एव विबुधाः । । तदक्षुद्रा मुद्रा सितमहसि पीयूषनिलये
निजायत्ता दत्ता जठरविलुठल्लक्ष्ममिषतः ॥३१॥
શ્રી પાર્શ્વનાથપ્રભુના ચંદ્રસમા શીતલ મુખારવિન્દ અને સૂર્ય સમા પ્રખર તેજસ્વી ભામંડળ વચ્ચેના વિરોધાભાસના શમન અર્થે એક અદ્ભુત અપકુતિ-અનુપ્રાણિત ઉભેક્ષા દ્વારા ઉપપત્તિ દર્શાવતાં ન્યાયવિશારદજી કહે છે કે –
अभून्नेन्दुर्भूयःप्रभविभुमुखीभूय न सुखी तमोग्रासोल्लासस्तदिह ननु मय्येव पतितः । इदं मत्वा सत्त्वात् किमु तव रविौलिमधुना
श्रितो नेतश्चेतः सुखजननभामण्डलमिषात् ॥३९॥ અથ ભગવાનના અતિશય રમણીય મુખ રૂપ બનીને ચંદ્ર તો અચૂક સુખી થઈ જ ગયો અને રાહુના પ્રાસ બનવાનું મારે એકલાને જ રહ્યું – આવા વિચારે ભગવાનના સામર્થ્યને સમજીને તે આપત્તિમાંથી છૂટવા સૂર્ય ભામંડલ બનીને ભગવાનની પાછળ ભરાઈ બેઠો !
દેવોની અને મનુષ્યોની અનિમેષ દૃષ્ટિની તુલના કરીને પાર્શ્વનાથ પ્રભુના સંદર્ભમાં મનુષ્યોની એવી દૃષ્ટિની ઉત્કૃષ્ટતા દર્શાવતાં ન્યાયાચાર્યજી કહે છે કે –
इमां मूर्तिस्फूर्तिं तव जिन ! गतापायपटलं नृणां द्रष्टुं स्पष्टं सततमनिमेषत्वमुचितम् । न देवत्वे ज्यायो विषयकलुषं केवलमदोऽ
निमेषं निःशेषं विफलयतु वा ध्यानशुभदृक् ॥५०॥ શ્રી પાર્શ્વનાથપ્રભુના અનંત અગણ્ય ગુણોની ગણના માટેના વિધાતાના અવિરત પ્રયાસને ચંદ્રની વધતી ઘટતી કલા સાથે સાંકળીને સુંદર ઉભેક્ષા દ્વારા કાવ્યલિંગ રજૂ કરતાં યશોવિજયજી કહે છે કે –
विधिः कारं कारं गणयति नु रेखास्तव गुणान् सुधाबिन्दोरिन्दोर्वियति विततास्तारकमिषाः ।। प्रतिश्यामायामान् व्रजति न विलासोऽस्य निधनं ततो रिक्ते चन्द्रे पुनरपि निधत्तेऽमृतरसम् ॥६३।।
