________________
એવાં અનેક દૃષ્ટાન્તો પણ મળે છે કે-મહાન પુરૂષોને પણ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર કાળ-ભાવ પ્રમાણે પોતાની પ્રવૃત્તિઓ ફેરવવી પડી છે. ગૌતમસ્વામી અને કેશીગણધર જ્યારે મળ્યા અને ચાર તથા પાંચ મહાવ્રતો સબંધી વિચાર ચાલ્યો, ત્યારે પરિણામે કેશીગણધર પાર્શ્વનાથ ભગવાનના સંતાનિયા હોઈ ચાર મહાવ્રત ધારણ કરવાવાળા હોવા છતાં દ્રવ્યક્ષેત્ર-કાળાદિને અનુસરીને પાંચ મહાવ્રત વિગેરેનો ( વિગેરેમાં–પંચરંગી કપડાંને બદલે સફેદ કપડાં, બે પ્રતિક્રમણને બદલે પાંચ પ્રતિકમણ–વિગેરે પણ આવી જાય છે.) સ્વીકાર કર્યો, અને એ પણ ખરું છે કે–સમય સમયની ક્રિયા સમય સમય ઉપર હોય, તોજ તે શોભા આપી શકે છે. રામનું નામ ભલે ઉત્તમ છે. પરંતુ વિવાહના પ્રસંગે પાંચ-પચીસ માણસો “રામ બોલો ભાઈ રામ” “રામ બોલો ભાઈ રામ” કરતાં કરતાં લગ્નવાળાને ત્યાં જાય, તો તેમની બુદ્ધિ માટે લોકેરે કિસ્મત આંકી શકે ખરા ? અત એવ સમજવું જોઈએ છે કે–પ્રત્યેક કાર્યમાં–પછી તે વ્યાવહારિક કાર્ય હોય યા ધાર્મિક-દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર કાળભાવ ઉપર અવશ્ય ધ્યાન આપવું જોઈએ છે. અને એ પ્રમાણે ધ્યાન આપીને જેઓ કાર્યો કરે છે, તેઓજ જગતમાં પ્રશંસા પામે છે, એટલું જ નહિ પરંતુ પોતાની ઉન્નતિ પણ કરી શકે છે. અમુક સમયે અમુક ક્રિયા થઈ હતી, માટે અમારે પણ ર્યા જ કરવી જોઇએ, એ નરી અજ્ઞાનતા નહિ તે બીજું શું ?
સારાંશ–આખા લેખનો સારાંશ એજ છે કે–દેવદ્રવ્યની આવશ્યકતા જરૂર છે. મંદિરો અને મૂર્તિની રક્ષાને માટે દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ કરવી જ જોઈએ. પરંતુ તે દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ શાસ્ત્રોમાં કહ્યા પ્રમાણે વિધિપૂર્વક કરવી જોઈએ. અવિધિપૂર્વક કરેલી વૃદ્ધિ મૂલ સહિત દેવદ્રવ્યને નાશ કરે છે. એટલું જ નહિ પરંતુ आत्मप्रबोध, संबोधसप्तति, संबोधप्रकरण भने धर्मसंग्रह विगेरेभा । પ્રમાણે જિનવરની આજ્ઞારહિત અવિધિપૂર્વક દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ કરનાર સંસારસમુદ્રમાં ડૂબે છે,
છેવટ–ઉપરની તમામ હકીક્ત ઉપર ધ્યાન આપીને જ દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ કરવા તરફ પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ; તેમ પૂજા આરતિ વિગેરે બોલીનું દ્રવ્ય સાધારણ ખાતામાં લઈ જવામાં લગાર પણ શા
