________________
૨૩
<
'
માણસે મને કોણી કેમ અડાડી, ત્યારે તેણે પૂછ્યું— અરે આમ કેમ કરે છે' ત્યારે તેણે જવાબ આપ્યો—૨, પ્રીછેલ્લે રહી આતી હૈ ? આનો અર્થ શો ? પાછળથી ચાલ્યું આવે છે, માટે ચાલવાજ દેવું? એનું મૂળ કારણ તપાસવું જ નહિં ? · શા કારણથી ચાલ્યું આવે છે? આમ નહિ અને આમ કેમ કર્યું ?' ઇત્યાદિ જ્યાં સુધી વિચારવામાં ન આવે, ત્યાંસુધી કોઇપણ ક્રિયાનું–કોઇપણ રિવાજનું રહસ્ય સમજવામાં આવેજ ક્યાંથી ? બાકી શાસ્ત્રકારો તો ચોખ્ખી રીતે ફરમાવી ગયા છે કે ગૃહસ્થાએ ધર્મમાર્ગમાં દ્રવ્યના વ્યય કરવા હાય, તે મુખ્યતયા સાધારણમાંજ કરવા, જૂઓ.‘આવિધિ ’ના પૃ. ૮૦ માં કહેવામાં આવ્યું છે કે—
66
धर्मव्ययश्च मुख्यवृत्त्या साधारण एव क्रियते, यथा यथा विशेषविलोक्यमानं धर्मस्थाने तदुपयोगः स्यात् । सप्तक्षेत्रयां हि यत्सीदत् क्षेत्रं स्यात्तदुपष्टम्भे भूयान् लाभो दृश्यते । "
અર્થાત્—મુખ્યતયા ધર્મને વિષે વ્યય સાધારણ ખાતામાં જ કરવા, કારણ કે જેમ જેમ વિશેષ જોવામાં આવે, તેમ તેમ ધર્મસ્થાનમાં તેના ઉપયોગ થઇ શકે, સાત ક્ષેત્રોમાં જે સીદા ક્ષેત્ર હાય, તેને પાષવામાં ઘણા લાભ થાય છે.
આવી જ રીતે ‘ ધર્મસંગ્રહ' ના પૃ-૧૬૮ માં પણ કહેવામાં આવ્યું છે
-
मुख्यवृत्त्या धर्मव्ययः साधारण एव क्रियते, तस्याशेषधर्मकार्ये उपभोगागमनात् ।”
અર્થાત્ મુખ્યતયા ધર્મને વિષે વ્યય સાધારણ ખાતામાંજ કરવા; કારણ કે તેના તમામ ધર્મકાર્યોમાં ઉપભાગ થઇ શકે છે.
"C
આટલાજ પાઠો નાઉં, પરંતુ અનેક ધર્મગ્રંથોમાં સાધારણની પુષ્ટિના સંખ્યાબંધ પાડો હોવા છતાં અને વિદ્વાન ગણાતા સાધુઓ તે પાઠો નિરંતર વાંચતા હોવા છતાં તેઓ શ્રાવકોને આવી ખરી હકીકત સમજાવવામાં પાછા રહે છે, એનું શું કારણ હશે, તે કંઈ સમજી શકાતું નથી. એક તરફથી ગામે ગામ સાધારણનો તોટો, અને દેવઃ
