________________
મુક રકમ ભેટ મોકલવામાં આવતી, પાછળથી સંઘમાં ઠરાવ કરીને તેને સાધારણખાતે લઈ જવા લાગ્ય.
વેરાવળમાં એક મુનિશ્રીના ઉપદેશથી બોલીના ભાવમાં ચોક્કસ ફેરફાર કરી અમુક રકમ સાધારણમાં લઈ જવાને ઠરાવેલું છે.
મુંબઈના કોટના દેરાસરમાં ઘીનો ભાવ ચાર રૂપિયા છે, તેમાંથી અમુક ભાગ સાધારણખાતામાં લઈ જવામાં આવે છે. * સાંભળવા પ્રમાણે નાસિકના શેઠ-દીપચંદ નીહાલચંદના દેરાસરમાં બોલીની ઉપજ બધી સાધારણખાતામાં લઈ જવાય છે.
આવી રીતે અનેક સ્થળે પ્રચલિત રિવાજોમાં ફેરફારો થયેલા છે. ત્યારે શું આ પ્રમાણે ફેરફારો કરનારા સંઘો અને તે પ્રમાણે કરવાનો ઉપદેશ આપનારા મુનિઓ ભવભ્રમણ કરતાજ રહેશે ? જે પ્રચલિત રિવાજોમાં ફેરફારો નજ થઈ શકતા હોય, તો ઉપર બતાવ્યા પ્રમાણેના સુધારા વધારા શાને માટે? મુંબઈના પ્રતિષ્ઠિત આગેવાન ગૃહસ્થોના કહેવાથી માલૂમ પડ્યું છે કે–જે. મહાત્માશ્રી, પ્રચલિત રિવાજને ફેરવવામાં ભવભ્રમણને ભય બતાવે છે, તે મહાત્માશ્રી પોતે જ્યારે મુંબઈમાં હતા, ત્યારે તેમણે પોતે બોલીના રિવાજમાં ચોક્કસ કેરફાર કરી અમુક રકમ સાધારણ ખાતે લઈ જવાનો ઉપદેશ આપ્યો હતો. તે વખતે એક ગૃહસ્થ એમ પણ કહ્યું કે –“સાહેબ આમ ફેરફાર કરવાથી કંઈ દેષ તો નહિ લાગે ? ત્યારે તેમણે કહ્યું—“હું કહું છું ને, તમારે તે સંબંધી કંઈ વિચાર કરવાનો છેજ નહિ.”
પોતે જે વિષયનું પ્રતિપાદન કરતા હતા, તે વિષયનું બીજા પ્રતિપાદન કરે, એને શાસ્ત્રથી વિરૂદ્ધ બતાવવું–ભવભ્રમણનું કારણ બતાવવું, એને અર્થ શો હોવો જોઈએ, તે વાચકો સ્વયં સમજી શકશે. અસ્તુ ?
મહાનુભાવો, ઉપર ટાંકી બતાવેલાં અનેક દ્રષ્ટાતોથી સમજી શકાયું હશે કે–સમયાનુસાર કોઈ પણ રિવાજોનો ફેરફાર સંઘ અવશ્ય કરી શકે છે, અને તે પ્રમાણે ફેરફારો થતા પણ આવ્યા છે. જો તે પ્રમાણે ફેરફારો ન થતા હત, તો અત્યારે સાધુઓના આચાર-વિચારોમાં અને ગૃહસ્થોની પ્રવૃત્તિયોમાં પ્રાચીન અવસ્થા કરતાં આકાશ
