________________
૧૭
આ ઉપરથી સ્પષ્ટ જોવાય છે કે—ગુરૂત્યુંછનાદિનું દ્રવ્ય સાધારખાતામાં પણ લઈ જવાનો રિવાજ હતો. ત્યારે કહો, ગુરૂત્યુંછણાના દ્રવ્યમાં પણ ફેરફાર થયો કે નહિ ? આ પ્રમાણે ગુરૂત્યુંછણાનું દ્રવ્ય સાધારણખાતામાં લઈ જવાનું એજ કારણ જણાય છે કેલોકો ગુરુભક્તિ નિમિત્તે ગુરૂત્યુંછણામાં ઘણું દ્રવ્ય કાઢવા લાગેલા, અને તેથી છેવટે એમ ઠરાવવામાં આવ્યું કે— આ દ્રવ્ય સાધારણ ખાતામાં લઈ જવું.' આવીજ રીતે સિદ્ધાચલજીમાં પણ કેટલાક ફેરફારો થઈ ગયેલા સુપ્રસિદ્ધ છે. જે દ્રવ્ય ભાટો લઈ જતા, તેમાંથી કેટલુંક દ્રવ્ય દેવદ્રવ્યમાં લઈ જવાને ડરાવ્યુ. છેવટે પૂજાના નામમાં પણ ફેરફાર કરી નાખ્યો.
આમ સમયે સમયે પ્રાચીન · રિવાજોમાં ફેરફારો થયાનાં એક નહિં, પરન્તુ સેંકડો દૃષ્ટાન્તો મળી શકે તેમ છે,
પાટણમાં પૂજ મૂકવાના દિવસે પહેલાં કસબી દુપટ્ટા અને સાડિયો વિગેરે કિંમતી વસ્તુઓ ( પોતપોતાની શક્તિ પ્રમાણે ) મૂકતા, અને તે દેરાસર ખાતે લઈ જતા. પાછળથી આ રિવાજને ફેરવીને શ્રાવકોના પૂજાના કામમાં આવે, એવાં ધોતીયાં વિગેરે મૂકવાનો રિવાજ દાખલ કર્યો; તેમ પૂજની રોકડ રકમ, જે દેરાસર ખાતે લઈ જતા, તે સાધારણ ખાતે લઈ જઈ તેનો ઉપયોગ કેશર—સૂખડમાં કરવા ઠરાવ્યું, કે જે કેશર-સૂખડ શ્રાવકો પણ વાપરી શકે. દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિના આ માર્ગમાં ફેરફાર થયો કે નહિ ?
તેજ પાટણનું ખીજાં દૃષ્ટાન્ત—તપાગચ્છના ઉપાશ્રયમાં સુપન ઉતારવાની ઉપજના વિભાગ પાડીને કેટલોક ભાગ દેરાસર ખાતે લઈ જતા, પાછળથી સંઘે એમ ઠરાવ્યું કે— સુપન ખાતે જેટલી ઉપજ, થાય, તે બધીએ ઉપાશ્રયની મરામત કરાવવામાં વાપરવી. અને તે પ્રમાણે તે ઉપજથી ઉપાશ્રય તૈયાર કરાવ્યો પણ ખરો. કહો, સંઘ પહેલેથી ઠરાવ કરીને તે ઉપજ તેમાં વાપરી, તો પછી તેને દોષિત કોણ હરાવી શકે તેમ છે ?
'
વળી જાઓ——તેજ પાટણમાં પહેલાં એવો રિવાજ હતો કે કોઈ માણસ મરી જતું, તો તેની માનતના રૂપિયામાંથી દરેક દેરાસરે અ
ર
