________________
- ૧૨૮ • દાર્શનિક ચિંતન
વચનામૃત સાંભળો. પુસ્તક વાંચે છે). હું દિવ્યદૃષ્ટિથી લોકોની સુગતિ અને દુર્ગતિ જોઉં છું. સર્વ સંસ્કારો ક્ષણિક છે. સ્થિર એવો આત્મા છે જ નહિ. માટે સ્ત્રીઓ ઉપર આક્રમણ કરતા એવા ભિક્ષુઓ પ્રત્યે ઈર્ષ્યા ન કરવી. કેમ કે ઈર્ષા એ ચિત્તનો મળ છે.
(નેપથ્ય સામે જોઈને) હે શ્રદ્ધે ! આમ આવ. શ્રદ્ધા-(પ્રવેશ કરીને) રાજકુલ ! આપ ફરમાવો. ભિક્ષુ– ઉપાસકો અને ભિક્ષુઓને ચિરકાળ સુધી વળગી રહે. ' શ્રદ્ધા– રાજકુલની જેવી આશા. (ચાલી ગઈ.) : શાંતિ- હે સખિ ! આપણ તામસી શ્રદ્ધા. કરુણા–એમ જ.
ક્ષપણક–ભિક્ષુને જોઈ ઊંચે સાદ) રે ભિક્ષુક! જરા આ તરફ. કાંઈ પણ પૂછું છું.
ભિક્ષુ-(ક્રોધથી) રે દુખ ! પિશાચ જેવી આકૃતિવાળા ! એમ શું બકે છે?
ક્ષપણક– અરે ! ક્રોધ ત્યજ. કાંઈ શાસ્ત્રમાંથી પૂછું છું.
ભિક્ષુ-રે ક્ષણિક ! શાસ્ત્રની વાત પણ જાણે છે? ભલે, જરાવાર પ્રતીક્ષા કરું છું. (પાસે જઈને) શું પૂછે છે?
ક્ષપણક–કહે ને જરા. ક્ષણમાત્રમાં નાશ પામનાર એવો તું શાને માટે આ વ્રત ધારણ કરે છે?
ભિક્ષુ-રે ! સાંભળ. અમારી સંતતિમાં પડેલો કોઈ વિજ્ઞાનરૂપ બીજો વાસના નષ્ટ કરી મુક્ત થશે.
ક્ષપણક–કોઈ પણ મવંતરમાં કોઈ પણ મુક્ત થશે ! તેથી હમણાં નષ્ટ થયેલા એવા તારા ઉપર તે કેવો ઉપકાર કરશે? બીજું પણ પૂછું છું. તને આવો ધર્મ કોણે ઉપદેશ્યો છે.
ભિક્ષુ- અવશ્ય સર્વજ્ઞ બુદ્ધ ભગવાને આ જ ધર્મ ઉપદેશ્યો છે. ક્ષપણક–અરે અરે બુદ્ધ સર્વજ્ઞ છે એમ તે શી રીતે જાણું? ભિક્ષ–અરે તેના આગમોથી જ બુદ્ધ સર્વજ્ઞ છે એમ સિદ્ધ છે.
ક્ષપકણ–હે ભોળી બુદ્ધિના ! જો તેના જ કથનથી તેનું સર્વશપણું તું માને છે તો તું પણ બાપદાદાઓ સાથે સાત પેઢી થયાં અમારો દાસ છે એ હું પણ જાણું છું.
ભિક્ષુ-(ક્રોધથી) હે દુષ્ટ પિશાચ! મેલનો કાદવ ધારણ કરનાર ! કોણ
